بررسی تطبیقی مفهوم و معیارهای تشخیص نقض اساسی قرارداد
بررسی تطبیقی مفهوم و معیارهای تشخیص نقض اساسی قرارداد نام مقاله ای است از رسول قاسمی و سید محمد هادی مهدوی و داوود نصیران که در شماره صد و یک دوره 82(بهار 1397) مجله حقوقی دادگستری منتشر شده است.
چکیده
در قراردادهای معوض در صورت کوتاهی یکی از طرفین در انجام تعهد، نقض قرارداد محقق می‌شود. در اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا متعهدله تنها در صورت نقض اساسی قرارداد، حق فسخ دارد. اساسی بودن نقض، در مقررات اصول بستگی به نوع تعهد یا اهمیت آثار زیان‌بار ناشی از نقض دارد. اما در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا نقض اساسی قرارداد صرفاً به آثار زیان‌بار ناشی از نقض قرارداد بستگی دارد. در حقوق ایران مفهوم نقض اساسی وجود ندارد و ضمانت اجرای نقض قرارداد بستگی به موضوع قرارداد دارد. اگر موضوع قرارداد عین معین باشد، حسب مورد یکی از خیارات قانون مدنی اعمال می‌شود. اما اگر موضوع قرارداد عین کلی یا فعل یا ترک فعل باشد، متعهد الزام به اجرای عین تعهد می‌شود و در صورت عدم امکان الزام، متعهدله حق فسخ دارد. با توجه به برخی از مواد قانونی و آرای برخی از فقها می‌توان همسو با مقررات اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا نظریه فسخ ابتدایی را پذیرفت. از این روی شناسایی حق فسخ ناشی از نقض اساسی قرارداد در حقوق ایران با اصول و مبانی قانونی و فقهی منافاتی ندارد. در بررسی تطبیقی نقض اساسی همواره دو اصل لزوم ایجاد تنوع در ضمانت اجراهای ناشی از نقض قرارداد و اصل احترام به تشخیص زیان‌دیده مورد توجه است. بنابر این در حقوق داخلی نیز باید این دو اصل مبنای اصلاح قوانین حاکم باشند.
کلیدواژه‌ها
- نقض اساسی
- فسخ
- الزام به اجرای عین تعهد
- جبران خسارت
- حق حبس