ماده ۴۹۱ قانون مدنی
اگر منفعتی که در اجاره تعیین شده‌است به خصوصیت آن، منظور نبوده مستأجر می‌تواند استفاده منفعتی کند که از حیث ضرر، مساوی یا کمتر از منفعت معینه باشد.
توضیح واژگان
اجاره: به قراردادی که به موجب آن، مستأجر در مقابل مالی که به مؤجر پرداخت می‌نماید؛ برای زمانی مشخص، مالک منافع عین مستأجره می‌گردد. (۹۱۲۱۸۷)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
درمواردی که با توجه به شواهد و قراین، معلوم گردد که نوع انتفاع مذکور در اجاره نامه، تنها به عنوان نمونه مطرح گردیده؛ و به‌طور خاص و منحصر، مدنظر متعاملین نبوده‌است؛ در اینصورت حکم این ماده مُجری خواهد بود. (۹۱۲۵۵۵) و اگر منافع مخصوصی که در اجاره نامه، مورد تصریح قرار گرفته‌است؛ خصوصیتی را دربرنداشته باشد؛ درواقع آن منفعت مخصوص، مورد اجاره قرار نگرفته؛ و درواقع ذکر آن، برای تعیین نوع منفعت موردنظر طرفین است. و مستأجر می‌تواند منفعتی مشابه آن، یا منافعی را که برای مؤجر، زیان کمتری دربردارد؛ مورد استیفا قرار دهد. (۷۶۴۶۵)
سوابق فقهی
اگر شخصی، ملکی را برای نماز خواندن مردم اجاره نماید؛ نمی‌تواند در آن مکان، احکام اصلیه و صیغه مسجد را جاری نموده؛ و آن را تبدیل به مسجد نماید؛ اما می‌تواند اعمالی را که در مساجد انجام می‌گردد؛ در آن محل نیز جاری نماید. (۳۵۸۵۱۳)
مصادیق و نمونه‌ها
- اگر نوع زراعت، در اجاره نامه قید گردیده؛ و مستأجر، به جای آن، مبادرت به زراعتی نماید؛ که دارای زیان بیشتری برای مالک زمین است؛ دراینصورت مالک حق قلع و مطالبه خسارت دارد. (۱۱۳۰۶۶۱)