ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی‌علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به حبس درجه شش محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود. تبصره - در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
توضیح واژگان
مقصود از عبارت «قصاص امکان ندارد» همان حالاتی است که در ماده پیشین تحت عناوین فقدان یا گذشت شاکی و ... بیان گردیده است.351436
عضو را باید در این ماده در همان معنای اعضای متعارف بدن تلقی کرد.اطلاق این ماده نمایانگر شمول آن بر انواع اعضای زاید و اصلی و نیز معیوب و سالم است. همچنین مفهوم نقص عضو را باید از قطع عضو متمایز دانست . البته با توجه به این که در این ماده سخنی از قطع عضو آورده نشده، لذا بنظر میرسد بهتر است نقص عضو را شامل قطع آن نیز بدانیم.376256 همچنین گروهی معتقدند نباید جراح های مورد بحث در این ماده را بصورت مطلق بررسی کرد. بلکه سایر جراحات را نیز باید در صورتی که از حیث شدت و وخامت معادل یا شدید تر از جراحات مذکور در این ماده باشند، مشمول این ماده دانست.351456 اصظلاح ضرب و جرح عمدی و نیز نقص عضو ممکن است در قالب جرایم دیگر نظیر هتک حرمت به وسیله ضرب و جرح نیز رخ دهد.426660
به نظر می رسد مقصود از لفظ منافع در ین ماده، منافعی است که در قانون برای آن ها دیه تعیین شده است.812352
نکات حقوقی تفسیری دکترین
این ماده نظر به یکی از حالاتی ست که با وجود پذیرش خصوصی بودن حق قصاص، به برخورداری جامعه از حققو لازم برای دفاع از خود پرداخته است.1159816به نظر می رسد نظر مقنن در این ماده ، اصل بودن پرداخت دیه در صورت وقوع ضرب و جرح عمدی با عدم امکان قصاص است. و در حالاتی استثنایی اعمال مجازات تعزیری را نیز برای چنین مرتکبی در نظر گرفته است.588180
عنصر معنوی جرم فوق دارای سوء نیت عام از یک سو و قصد حصول نتیجه بعنوان سوء نیت خاص از سوی دیگر است. 376224
در این ماده در خصوص پرداخت دیه باید آن را منوط به مطالبه مجنی علیه دانست.351424 همچنین در خصوص مجازات تعزیری باید قائل به تأیر انگیزه شرافتمندانه در میزان مجازات بود.353344
نکته قابل توجه دیگر آن است که اگر فردی به قصد کشتن دیگری مرتکب ضرب و جرح علیه او گردد، چناچه این اقدام منتهی به موارد مذکور در ماده مورد بحث گردد، علاوه بر قصاص باید مجازات حبس تعزیری باید مجازات تعزیری شروع به قتل را نیز برای وی در نظر گرفت.673224
یکی از سوالات مطروحه در خصوص این ماده، وضعیت جراحاتی است که بر اساس تبصره ماده فوق، منتهی به ضایغات مورد بحث نشده اند اما از سوی دیگر با وسایل مورد بررسی در این تبصره هم رخ نداده اند. بسیاری معتقدند در خصوص این جراحات باید به تبصره 2 ماده 269 ق.م.ا رجوع شود و برای قوت بخشیدن به دیدگاه خود ، بر این امر تاکید دارند که ماده 614 را نباید ناسخ ماده 269 دانست.351480 به نظر میرسد تبصره این ماده در مقام بیان حالات عام تر نسبت به خود ماده است.355216
رویه قضایی
به موجب رای وحدت رویه 673-1383/11/6 ماده 614 قانون مجازات اسلامی را نباید ناسخ تبصره 269 این قانون محسوب کرد.2471020