ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی

دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد.

توضیح واژگان

دعوای عینی غیر منقول : دعوایی است که مدعی بر اسا حق عینی خود نسبت به مال غیر منقول اقامه تا از حمایت دادگاه برای حق هود بهر مند شود مانند: دعوای مالکیت ، دعوای ارتفاق ، دعوای انتفاع و دعوای حیازت مباحات.406595

دعوای مال غیر منقول : اگر موضوع مستقیم دعوا مال غیر منقول و حقوق راجع به آن باشد ، دعوا غیر منقول است و اثر آن در صلاحیت دادگاه محل وقوع مال ظاهر می شود.142001

دعاوی غیر منقول : هر دعوایی که خواسته آن مال غیر منقول و یا تحصیل حقی در آن باشد مانند دعوی مالکیت خانه یا منافع آن ، دعوی حق ارتفاق ، دعوی تخلیه و خلع ید از غیر منقول و دعوی خالصه بودن یا وقف بودن ملک و دعوی تعمیر عین مستاجره.( اما دعوی مال الاجراه و اجرت المثل دعوی غیر منقول نیست )82637

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

اصل بر صلاحیت محل وقوع مال در دعاوی غیر منقول است که فلسفه این اصل وجود دلایل در محل وقوع مال غیر منقول و سهولت رسیدگی به دلایل( مانند کارشناسی و تحقیق و معاینه محل ) در محل می باشد.467033/1300943

منظور از سایر حقوق راجع به اموال غیر منقول در ماده 11 ق.آ.د.م حقوق مذکور در ماده 18 قانون مدنی است شامل : حق انتفاع از اشیا غیر منقول ه مثل حق عمری و سکنی و هم چنین حق ارتفاق شامل حق عبور و حق مجری و دعاوی راجع به اموال غیر منقول از قبیل تقاضای خلع ید و امقال آن تابع اموال غیر منقول است .404176

استاد مرحوم دکتر کاتوزیان تعهد یا دینی را که موضوع آن به طور مستقیم مال غیر منقول باشد را به تابعیت از موضوع آن غیر منقول می دانند مانند تعهد به تسلیم ملک.116417/310497

حق شریکان ( سهم شرکت) در موردی که شرکت دارای شخصیت حقوقی اسن و نیز حقوق معنوی ( مانند حق تالیف) منقول اند . ولی سرقفلی حقی است مخلوط که چهره غیر منقول آن ( تقدم در اجاره ) غلبه دارد( اختلافی است ) .(310517

رویه قضایی

1) وجود اموال غیر منقول متوفی در محل دادگاه الف ، دادگاه الف دارای صلاحیت رسیدگی می باشد.(352142)

2)رسیدگی به دعاوی راجع به اموال غیر منقول اعم از دعوی مالکیت و سایر حقوق راجع به آن در دادگاه محل وقوع مال غیر منقول است ولو اینکه مربوط به اشخاص حقوقی باشد.(1376188)

3)نظریه مورخ 14/12/1365 قضات دادگاه های حقوقی 2 تهران مقرر می دارد که دعوای خسارت مربوط به ملک با دادگاهی است که ملک در آن حوزه واقع شده است.(1411382)

4)شماره 1033مورخ 20/6/1325 شعبه اول د.ع.ک :چون حق اشتراک و استفاده از تلفن از حقوق غیر مالی بشمار می رود و درخواست رفع مزاحمت نسبت به اینگونه حقوق در حقیقت مطالبه حق است نه رفع مزاحمت از خق مالی تا اختصاص به غیر منقول داشته و در متقول قابل قبول نباشد ، در این صورت حکم به رد دعوی به استناد منقول بودن تلفن مورد ندارد.310519

مصادیق و نمونه ها

1) استاد مرحوم دکتر کاتوزیان تعهد یا دینی را که موضوع آن به طور مستقیم مال غیر منقول باشد را به تابعیت از موضوع آن غیر منقول می دانند مانند تعهد به تسلیم ملک.116417/310497

2) دعوای عینی غیر منقول : دعوایی است که مدعی بر اسا حق عینی خود نسبت به مال غیر منقول اقامه تا از حمایت دادگاه برای حق هود بهر مند شود مانند: دعوای مالکیت ، دعوای ارتفاق ، دعوای انتفاع و دعوای حیازت مباحات.406595

3) حق شریکان ( سهم شرکت) در موردی که شرکت دارای شخصیت حقوقی اسن و نیز حقوق معنوی ( مانند حق تالیف) منقول اند . ولی سرقفلی حقی است مخلوط که چهره غیر منقول آن ( تقدم در اجاره ) غلبه دارد( اختلافی است ) .(310517

4) دعاوی غیر منقول : هر دعوایی که خواسته آن مال غیر منقول و یا تحصیل حقی در آن باشد مانند دعوی مالکیت خانه یا منافع آن ، دعوی حق ارتفاق ، دعوی تخلیه و خلع ید از غیر منقول و دعوی خالصه بودن یا وقف بودن ملک و دعوی تعمیر عین مستاجره.( اما دعوی مال الاجراه و اجرت المثل دعوی غیر منقول نیست )82637