ماده ۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی

هر یک از متداعیین می توانند برای خود حداکثر تا دو نفر وکیل انتخاب و معرفی نمایند.

توضیح واژگان

متخاصمین یا متدایین یا متحاکمین یا اصحاب دعوی : دو طرف دعوی مطروحه در دادگاه ها را گویند.85495

وکیل دعاوی : وکیل دعاوی کسی است که در محاکم کار خاص ( تعقیب ادعا یا دفاع از دعوی ) را بر عهده می گیرد و در دادرسی شرکت می کند عمل حقوقی خاص از قبیل بیع ، اجاره و صلح و غیره انجام نمی دهد. ممکن است منصوب موکل باشد در این صورت میان او  و موکل وکالت نامه تنظیم می گردد یا به حکم قانون نصب گردد ( وکیل تسخیری) .416586

پیشینه

اصل پنجم اصول بنیادین نقش وکلا، حکومتها را موظف کرده است تا که تضمین نمایند مراجع ذیصلاح ملی فورا حق انتخاب وکیل را به متهم دستگیر شده یا بازداشتی منعکس کنند.822361)در قوانین ایران نیز این حق به رسمیت شناخته شده ،حق انتخاب وکیل در ماده 30 ق.ا.د.م تکرار یک قسمت از ماده 79 اصلاحی قانون ایین دادرسی مدنی سابق است (637993) و از آن جا که محکمه صلح سابق و با نصاب کم وجود ندارد در حال حاضر اشخاصی که به عنوان کارگشا موضوع تبصره 2 ماده 1 قانون وکالت ، حق مداخله ندارند.142136

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

قرارداد هایی که بین وکیل و موکل برای تعقیب دعوایی تنظیم می گردد ، به زبان قانون مدنی مشمول اجاره اشخاص است ( مهم ترین ایرادی که به این نظر وارد است جایز بودن وکالت و لازم بودن عقد اجاره است (611691)) با این تفاوت گه چون وکیل دادگستری مانند سایر متخصصان ، انجام کاری را برابر حق الوکاله معین و با حفظ استقلال کامل انجام می دهد ، مشمول تعریف اجیر عام خواهد بود نه اجیر خاص ، زیرا هرچند که اختیارات کلی وکیل دادگستری نیز ، توسط موکل وی تعیین می گردد ، اما از جهت روش اجرایی امور موضوع وکالت ، موکل وی هیچگونه کنترلی بر روی او ندارد.611690

در حقوق ایران برپایه ماده 55 قانون وکالت مصول 1315 مداخله اشخاص فاقد جواز وکالت دادگستری به قید مجازات ممنوع شده است (116584)اما برای دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری، اشخاص غیر وکیل دادگستری امکان قبول وکالت را دارند که از نظر دکتر شمس این امر در شأن این مرجع عالی یکه صلابت موضع آن در احقاق خقوق مردم قابل تقدیر است و همچنین قضات فاضل و شریف آن نمی باشد.116589

وکالت در دعاوی صرفا یک رابطه ساده میان وکیل و موکل نیست به همین علت از دیرباز ، لزوم نظارت دولت به این نهاد حقوقی و لزوما وضع قوانین خاص به منظور حسن جریان روابط طرفین و تضمین حقوق قانونی آن ها ونیز پیش بینی تکالیفی برای وکیل علاوه بر موارد مورد تراضی طرفین ، محسوس بوده است.611702

وکیل در مورد نقض انجام تعهدات که ناظر به نتیجه است تقصیر وکیل مفروض است ، و وی فقط می تواند برای معذوریت خود از انجام آنها ، به فورس ماژور استناد نماید .611730)

سوابق و مستندات فقهی

در فقه شیعه بصورت پراکنده احکامی در مورد وکالت دیده می شود از باب نمونه در شرح لمعه در باب وکالت تحت عنوان توکیل در منازعات می خوانیم :«..... و یستحب لذوی المروآت ، التوکیل فی المنازعات ...» ولی برای آن احکتمی خاص ، غیر از آنچه در عقد وکالت وجود دارد پیش بینی نشده است .611656) و از نگاه فقیهان چنین پیداست که وکالت هیچ گونه محدودیتی نداشته است . مرد به زن ، زن به مرد ، مسلمان به اهل کتاب ، اهل کتاب به مسلمان ، بنده به آزاد و آزاد به بنده می توانسته وکالت بدهد بیدن گونه ، اسلام از دیرباز به زنان این توانایی را داده است تا در دادگاه به وکالت بپردازند.515177

رویه قضایی

1) با توجه به بند 3 ماده 158 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 و اینکه حق الوکاله مرحله اجرا و هزینه های ایاب و ذهاب وکیل در عداد هزینه هائی که برای اجرای حکم ضرورت داشته باشد مانند حق الزحمه خبره و کارشناس و ارزیاب و حق حفاظت اموال و نظائر آن محسوب نمی شود ، بنابر این وصول حق الوکاله وکیل و هزینه های ایاب و ذهاب وکیل( موضوع مواد 13 و 17 آیین نامه تعرفه حق الوکاله و ماده 187 قانون برنامه سوم  ت.ج.ا.ا)  از محکوم علیه محتاج به تقدیم دادخواست و رسیدگی دادگاه است .310669

2) شعبه دیوان عالی کشور رای شماره 2661-834 مورخ 6/7/1308: کسانی که تحصیل جواز وکالت رسمی نکرده و وکالت آن ها اتفاقی نیست فقط از مداخله در جلسه محاکمه ممنوعند نه از تقدیم عرض حال و غیره اما احظار و اخطار باید در موردی که عرض حال را وکیل غیر رسمی داده به خود موکل ابلاغ شود.1388566

مصادیق و نمونه ها

1) وکیل دعاوی کسی است که در محاکم کار خاص ( تعقیب ادعا یا دفاع از دعوی ) را بر عهده می گیرد و در دادرسی شرکت می کند عمل حقوقی خاص از قبیل بیع ، اجاره و صلح و غیره انجام نمی دهد. ممکن است منصوب موکل باشد در این صورت میان او  و موکل وکالت نامه تنظیم می گردد یا به حکم قانون نصب گردد ( وکیل تسخیری)416586 2)وکیل باید به موکل خود جز حقیقت چیزی نگوید ، به ویژه آنجا که موکل از روی اعتماد به وکیل آن چه را بدان نا آگاه است می گوید ، چرا که آگاهی او بیهوده است و او را به دوزخ رهنمود می کند515185