ماده ۴۰ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت فوت وکیل یا استعفا یا عزل یا ممنوع شدن یا تعلیق از وکالت یا بازداشت وی چنانچه اخذ توضیحی لازم نباشد، دادرسی به تأخیر نمی افتد و درصورت نیاز به توضیح، دادگاه مراتب را در صورت مجلس قید می کند و با ذکر موارد توضیح به موکل اطلاع می دهد که شخصا یا توسط وکیل جدید در موعد مقرر برای ادای توضیح حاضرشود.

توضیح واژگان

نمایندگی : رابطه ای است حقوقی که بموجب آن نمانده می تواند بنام و به حساب اصیل در انعقاد قرارداد شرکت کند و آثار آن بطور مستقیم دامن گیر اصیل می شود.669980

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

مطابق ماده 40 استعفای وکیل مانند موارد فوت و عزل و تعلیق و بازداشت وی مانع جریان دادرسی نیست و دادرسی را به تاخیر نمی اندازد ، مگر توضیح لازم باشد که به منظور اخذ توضیح ممکن است دادرسی تاخیر شود.1307106و از عبارت « چنانچه اخذ توضیحی لازم نباشد ، دادرسی به تاخیر نمی افتد ...» چنین استنباط می شود که در صورت معد بودن پرونده برای صدور حکم ، دادگاه ، حکم خواهد داد.466799) به طور کلی به منظور عدم تجدید جلسه مقرر گردیده تا استعفای وکیل زمانی انجام شود تا موجب تجدید جلسه نباشد ، البته در صورتی که وکیل این امر را رعایت نکند نیز دادگاه به رسیدگی خود ادامه می دهد ، مگر در مواردی که در قانون آمده است.295036

در صورتی که نماینده غایب مفقود الاثر شود تا صدور حکم موت فرض نمایندگی ادامه خواهد داشت و در این مدت اصیل می تواند امور مورد نظرش را بوسیله خودیا  توسط نماینده جدید انجام دهد، (193627)  اگر وکیل در مدت وکالت تعلیق شود و قبل از صدور رای از وی رفع تعلیق گردد ، وکالت وی هم چنان پاربرجاست ؛ مگر اینکه تصمیم دیگری بگیرند.142440

مستندات فقهی

1)عقد وکالت از دو طرف جایز است پس وکیل حق دارد خود را در حضور موکل یا در غیاب او ، عزل نماید و همچنین موکل حق دارد او را عزل نماید؛ لیکن عزل شدن او به عزل کردن موک ، مشروط است که به وکیل برسد . پس اگر عزل وکیل را افشا کند ولی وکیل اطلاعی از آن نداشته باشد عزل نمی شود.638015

رویه های قضایی

1) اداره حقوقی دادگستری نظریه شماره 7013/7 مورخ 23/12/57 : معتقد است اگر وکیلی در جریان ددادرسی معلق گردد و قبل از پایان دادرسی این ممنوعیت برطرف شود حضور مجدد او مستلزم تقدیم وکالت نامه جدید نیست، زیرا به طور کلی بقا و دوام عقد وکالت به اراده و قصد طرفین بستگی دارد.522614/368176

2)نظریه مشورتی اداره حقوقی دادگستری مندرح در شماره 32 ص 117 نشریه هفتگی دادگستری : در صورتی که وکیل حق توکیل به غیر داشته و وکیل تعیین نموده است با فوت وکیل اول وکیل مع الواسطه به قوت خود باقی خواهد ماند.116674

3)نظریه 335/7-19/1/1373 اداره حقوقی قوه قضاییه : منظور از اخطار رفع نقص مذکور در قسمت دوم از ماده 39 ق.آ.د.م 1379 ، همان اخطار رفع نقص موضوع ماده 54 قانون مورد بحث است . بنا به مراتب اگر دادخواستی که وکیل به دادگاه تقدیم نموده و پرونده ای تشکیل شده است به جهات مذکور در مبحث سوم قانون فوق الذکر ناقص باشد اخطاریه رفع نقص توسط دادگاه صورت می گیرد و موکل موظف است طبق ماده 54 قانون مزبور در مقام رفع نقص اقدام نماید.1366850