ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی

هرگاه در دادخواست، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر دادگاه و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر می کند، دادخواست رد می شود.

توضیح واژگان

رد دادخواست : به این معنی است که هرگاه خواهان متقاضی طرح دعوی باشد باید مجددا دادخواست کامل تنظیم و با تسلیم آن به دادگاه دعوی خود را در جریان رسیدگی قرار دهد.294811

پیشینه

ماده 56 با ماده 83 قانون سابق دارای دو تفاوت عمده است که عبارتند از : الف ) در ماده 83 قانون ایین دادرسی مدنی قبلی مقرر شده بود که پس از این که قرار رد صادر شد ، قرار صادره به دیوار دفتر دادگاه الصاق گردد ولی در ماده 56چنین تکلیفی برای مدیر دفتر وجود ندارد. ب) در ماده 83 قانون سابق قرار رد صادره قابل شکایت و اعتراض بود و خواهان می توانست  ظرف ده روز از تاریخ الصاق قرار به دیوار نسبت به آن شکایت نماید و این شکایت همچون شکایتی که از قرار رد مربوط به نقض دادخواست می شد در دادگاه قابل رسیدگی بود اما در ماده 56 این قرار قابل شکایت و اعتراض دانسته نشده است.404485/1285680

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در فرضی که خواهان در دادخواست ، اقامتگاه خود را به صورت مردد اعلام کرده باشد . مثلا دو آدرس را اعلام و قید نموده است به یکی از دو آدرس ابلاغ صورت گیرد . در این خصوص باید گفت اگر آدرس خواهان مردد باشد طبق ماده 56 قانون آیین دادرسی مدنی عمل می کنیم . 571629

قرار مذکور در ماده 56 در صورتی صادر می شود که خواهان یا اقامتگاه او معلوم نیباشد و شامل عدم ذکر نام پدر و سن و شغل خواهان نمی باشد.142473

قانونگذار در قانون گذشته قابلیت اعتراض قرار رد دفتر موضوع ماده 56 را پیش بینی نموده بود ولی به دلیل بی فایده بودن اقدام دادگاه در نصب به روی دیوار ، به منظور حذف یک کار غیر ضروری و اضافی ، در قانون مصوب 79 ذیل ماده 83 را حذف نموده و به صورت ماده 56 فعلی آورده است و قانون سابق نیز با صراحت ماده 529 سال 1379 نسخ شده است.1285680

رویه های قضایی

1)نظریه مشورتی شماره 5920/7 مورخ 3/7/1369 اداره حقوقی قوه قضاییه : « قرار رد دادخواست موضوع ماده 56 قابل ابلاغ نیست اما اگر خواهان مراجعه کند پرونده به جریان می افتد.»116814/1414338/310934

2) به موجب آرای 1447 -14/8/1327 شعبه ششم و 145 – 25/8/1326 شعبه اول دیوان عالی کشور ، در صورتی قرار رد دادخواست صادر می شود که هویت و اقامتگاه خواهان مجهول باشد اما اگر خواهان شخص معروفی باشد و مقداری از مشخصات او ذکر نشود از جهات رد دادخواست نخواهد بود»138165

انتقادات

انتقال اول اینکه قابل ابلاغ نبودن یک اشکال شکلی است که در هیچ یک از موارد موجب قطعی شدن حکم نمی باشد . در مواردی که امری قابل ابلاغ نباشد مقنن از طریق انتشار آگهی زمینه ابلاغ را فراهم می سازد نه اینکه اصل مسئله را پاک نماید.1285697

انتقاد دیگر اینکه در مورد قرار صادره توسط مدیر دفتر ، با فرض قابلیت تجدید نظری رای قاضی دادگاه ، چگونه قرار مدیر دفتر که سمت قضایی هم ندارد قطعی است !!1278074