ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی مدنی

هرگاه در وقت تعیین شده دادگاه تشکیل نشود و یا مانعی برای رسیدگی داشته باشد به دستور دادگاه نزدیکترین وقت رسیدگی ممکن معین خواهد شد.

تبصره - در مواردی که عدم تشکیل دادگاه منتسب به طرفین نباشد، وقت رسیدگی حداکثر ظرف مدت دوماه خواهدبود.

توضیح واژگان

جلسه خارج از نوبت : زمانی که به عللی از اسباب قانونی تسریع در رسیدگی به عمل آید به این صورت که وقت زودتری برای رسیدگی معین شود.534752

پیشینه

ماده 100 در قانون 1290 و 1318 مشابهی ندارد .699186

در قانون سابق ضمن ماده  125 در مورد نحوه تعیین جلسه دادرسی ضابطه رعایت نوبت و ترتیب وصول به دادگاه برای تعیین وقت رسیدگی مشخص شده بود در حالی که در قانون جدید این ضابطه حذف شده است .460457

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

تعیین وقت دادگاه ها از روی دفتر اوقات دادگاه صورت می گیرد یعنی اولین وقت خالی دفتر تعیین می شود و با توجه به شلوغی محاکم و پر بودن نوبت ها( گاها تا چند ماه )اجرای مفاد تبصره ماده 100 خالی از اشکال نخواهد بود.138691 در رسیدگی های خارج از نوبت باید در هر حال فاصله 5 روزه ابلاغ تا جلسه رسیدگی رعایت شود571769

در مواردی ممکن است جلسه دادگاه تشکیل شود اما در جخت رسیدگی مانعی باشد مانند موردی که ابلاغ نقصی دارد ، در این موارد نیز دادگاه باید نزدیکترین نوبت را برای جلسه بعدی تعیین کند.404969

در روند رسیدگی به پرونده ها مواردی پیش می آید که در نوبت مقرر اساسا دادگاه تشکیل نمی شود همچون مواردی که قاضی در مرخصی استعلاجی یا استحقاقی است ، مطابق ماده 100 دادگاه در روز بعد باید دستور تشکیل جلسه در نزدیکترین وقت رسیدگی را صادر نماید.404968

انتقادات

اجرای تبصرهماده سد گاها با مشکل مواجه می شود ، فرض کنید یکی از طرفین خارج از کشور اقامت دارد و شرایط تجدید جلسه رسیدگی محقق شده است ، حال طبق تبصره ماده 100 باید جلسه جداکثر ظرف مدت 2 ماه تشکیل شود ، اما طبق ماده 64 در مواردی که نشانی طرفین یا یکی از آن ها خارج از کشور باشد فاصله بین ابلاغ وقت و روز جلسه باید کمتر از دوماه نباشد ، در عمل بین این ماده و تبصره ماده 100 تداخل پدید می آید.116195

مصادیق و نمونه ها

1)در مواردی به حکم قانون رسیدگی خارج از نوبت انجام می شود ،مثال: ماده 16 قانون صدور چک: رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی حقوقی و جزائی مربوط به چک در دادسرا ودادگاه تا خاتمه دادرسی فوری و خارج از نوبت به عمل می آید.116192

2)ممکن است عدم تشکیل دادگاه ناشی از علل دیگر خارج از امور منتسب به طرفین باشد مانند عدم اعاده اخطاریه از مرجع ابلاغ و معلوم نبودن چگونگی ابلاغ وقت دادرسی به هر یک از طرفین در فرض عدم حضور آنان در جلسه دادگاه ، یا مصادف شدن وقت رسیدگی با روز تعطیل یا بیماری یا مرخصی قاضی دادگاه و نبودن دادرس علی البدل برای جایگزینی یا تداخل وقت رسیدگی پرونده ها.1320046