ماده ۲۳۳ قانون آیین دادرسی مدنی

صلاحیت گواه و موارد جرح وی برابر شرایط مندرج در بخش چهارم از کتاب دوم، در امور کیفری، این قانون می باشد.

توضیح واژگان

جرح شاهد : ذکر نقص شاهد که موجب بی اعتباری گواهی او می گردد .29451

عدالت : از شرایط گواه می باشد و به معنای ترک جرایم بزرگ و اضرار نورزیدن بر جرایم کوچک است در علم حقوق هماهنگی انسان را با نظام جهان ، عدالت گویند. در مفهوم فقهی عدالت قولی نفسانی است که باعث ملازمت  تقوا و مروت می گردد و عدالت به ارتکاب گناه کبیره و مصر بودن بر گناهان صغیره زایل می شود 466603

طهارت مولد: شاهد باید طهارت مولد داشته باشد یعنی شاهد بایستی در اثر رابطه مشروع پدر و مادر متولد شده باشد .686146

پیشینه

در ماده 155 ق.ا.د.ک سال 1378 شرط صلاحیت شاهد را موارد ذیل بیان کرده است : 1-بلوغ 2- عقل 3- ایمان 4- طهارت مولد 5- عدالت 6- عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی 7- عدم وجود دشمنی دنیوی بین شاهد و طرفین دعوا 8- عدم اشتغال به تکدی و ولگردی 136584

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در ماده 155 ق.ا.د.ک سال 1378 شرط صلاحیت شاهد را موارد ذیل بیان کرده است : 1-بلوغ 2- عقل 3- ایمان 4- طهارت مولد 5- عدالت 6- عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی 7- عدم وجود دشمنی دنیوی بین شاهد و طرفین دعوا 8- عدم اشتغال به تکدی و ولگردی 136584

اهلیت برای ادای گواهی با توجه به اعتبار ماده 1314 ق.م در حال حاضر پانزده سال تمام شمسی می باشد که در این موضوع تفاوتی میان پسر و دختر نیست313023

وجود شرایط قرابت نسبی و رابطه خادم و مخدومی بین گواه و یکی از طرفین مانع قبول شهادت نیست143030 البته نظر مخالف هم طرفدارانی دارد چرا که خادم و مخدوم را می توان به نوعی منتفع از احوالات طرف درخواست کننده شهادت دانست. ( خود نوشت)

از شرایط دیگر شاهد اختیار می باشد لذا هرگونه اجبار به شهادت مسموع نیست این امر در اصل 38 قانون اساسی نیز مقرر شده است و چنین شهادتی را فاقد ارزش و اعتبار می داند.40423

علاوه بر شرایط شاهد که در بالا ذکر شد شرایط گواهی نیز عبارتند از :1- قطع و یقین در گواهی 2- مطابقت موضوع گواهی با موضوع ادعا 3- اتخاذ مفاد گواهی گواهان313028

قانونگذار پیری و کهولت سن شاهد را از موانع شهادت نمی داند اما از آنجا که اراده و هوشیاری کامل گواه می باشد لذا در صورتی که پیری موجب فقدان اراده یا هوشیاری شود از موانع شهادت خواهد بود.306411

سوابق و مستندات فقهی

در مفهوم فقهی عدالت قولی نفسانی است که باعث ملازمت  تقوا و مروت می گردد و عدالت به ارتکاب گناه کبیره و مصر بودن بر گناهان صغیره زایل می شود.456603

شهادت کودک غیر ممیز به اتفاق اراء بی ارزش است و به نظر مشهور فقهای امامیه شهادت ممیز نیز مادام که به حد رشد و بلوغ نرسیده ارزش ندارد .544240

شرایط شاهد در زمان ادای شهادت معتبر است نه در زمان تحمل شهادت و بنابراین چنانچه افرادی در زمان حضور در واقعه فاقد شرایط باشند و در زمان ادا واجد آن گردند شهادت آنان پذیرفته می شوددر این مسئله حنفیان با فقهای شیعه موافقند. اما نسبت به اعتبار استمرار شرایط تا زمان صدور حکم میان فقیهان شیعه اختلاف نظر است.544251