امکان‌سنجی تصحیح عقد باطل در فقه و حقوق ایران
امکان‌سنجی تصحیح عقد باطل در فقه و حقوق ایران نام مقاله ای از مهدی نریمان پور و محمد بهرامی خوشکار و محسن اسماعیلی بوده که در شماره چهلم دوره یازدهم (پاییز 1401) فصلنامه علمی پژوهش حقوق خصوصی منتشر شده است.
چکیده
بطلان وضعیتی است که از نظر قانون هیچ اثر حقوقی بر آن مترتب نمی‌شود. این وضعیت گرچه برخلاف اصل و قاعده است، لکن مصادیق قابل‌توجهی دارد. تتبع و تفحص در کتب فقهی و حقوقی نشان می‌دهد که صاحب‌نظران سعی کرده‌اند دامنۀ بطلان را با ایجاد نهادهایی ازجمله انصراف عقد، اصل صحت، نظریۀ اشتراک معنوی، نظریۀ فساد و نظریۀ تحول عقد محدود کنند. در این راستا، با توجه به نمونه‌های تصحیح عقد باطل، می‌توان به یک نظریۀ جامع و کامل با عنوان تصحیح عقود باطل رسید که از یک طرف نسبت به نهادهای مشابه جامع است و از طرف دیگر، اشکالات به‌مراتب کمتری نسبت به این‌گونه نهادها دارد. به‌وسیلۀ این نهاد می‌توان با حذف موجبات بطلان و یا تغییر و تبدیل عنصرهای مبطل عقد، عقد باطل را تصحیح کرد. در این پژوهش بر آن هستیم تا جوانب این نظریه بررسی شود و امکان اعتبار آن سنجیده شود. برآیند تحقیق نشان می‌دهد تصحیح عقد باطل اشکالات جدی ندارد و می‌توان آن را به‌عنوان یکی از نظریه‌ها در کنار سایر نهادهای محدودکنندۀ دامنۀ وضعیت بطلان مطرح کرد.
کلیدواژه ها
- باطل
- تحول عقد
- تصحیح
- عقد
- موجبات بطلان