ماده ۳۱۹ قانون مجازات اسلامی
اگر شاکی از متهم درخواست قسامه کند و وی حاضر به قسامه نشود به پرداخت دیه محکوم می شود و اگر اقامه قسامه کند، تبرئه می گردد و شاکی حق ندارد برای بار دیگر، با قسامه یا بینه، دعوی را علیه او تجدید کند. در این مورد متهم نمی تواند قسامه را به شاکی رد نماید.
نکات توضیحی تفسیری دکترین
این ماده ناظر به حالتی است که قسامه از متهم مورد مطالبه قرار بگیرد. چرا که قسامه سوگند است. سوکند نیز فقط در فرض مورد مطالبه قرار گرفتن قابل اعمال است. در فرض حواله دادن قسامه از سوی اولیای مقتول به قاتل و امتناع وی، به حبس محکوم میشود تا زمانی که سوگندیاد کند یا اقرار به قتل نماید.875300گروهی نیز معتقدند در فرض امتناع متهم از اقامه قسامه، تحت شرایطی می توان از حکم به محکومیت به دیه سخن گفت.426588طبق این ماده در فرض عدم اقامه قسامه از سوی مدعی و قسم دادن منکر، با سوگند وی برائت ایجاد می شود. گروهی بر اساس روایتی صحیح در این خصوص بر این باورند که در این شرایط دیه را باید از بیت المال پرداخت. چون قاتل مشخص نشده است و تفاوتی میان این حالت و حالات دیگری نظیر کشته شدن بر اثر ازدحام وجود ندارد.708828 البته برخی در این حالت هم مسئول پرداخت دیه را خود متهم می دانند.708808 لذا بطور خلاصه میتوان گفت اگر متهم قسامه را اجرا نمود، حکم به برائت وی صادر شده دعوا ساقط می شود. در غیر اینصورت محکوم به پرداخت دیه می شود.4074940
مستندات فقهی
به موجب روایتی صحیحه از امام صادق (ع) در صورت امتناع متهم از اقامه قسامه، قاتل محکوم به پرداخت دیه است. 805476
سوابق فقهی
آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی معتقدند اقامه قسامه از سوی مدعی علیه، منوط به مطالبه مدعی می باشد و در صورت عدم مطالبه، حاکم در این خصوص وظیفه ای ندارد. همچنین در فرض عدم اقامه قسامه از سوی مدعی و رد نکردن قسم به متهم، دیه نباید گرفته شود.1298100