ماده ۲۷۵ قانون مدنی
متعهدله را نمی‌توان مجبور نمود که چیز دیگری به غیر آن چه که موضوع تعهد است قبول نماید اگر چه آن شئ، قیمتاً معادل یا بیشتر از موضوع تعهد باشد.
توضیح واژگان
به شخصی که از تعهد متعهد، نفع ببرد؛ متعهدٌله گویند.(85230)پیشینه
به موجب ماده 1745 قانون مدنی اتیوپی، متعهد، باید همان چیزی را، تسلیم نماید که موضوع تعهد بوده است.(1053357)
مفاد این ماده، به طور کامل، از ماده 1243 قانون مدنی فرانسه اقتباس گردیده است.(1089564)
در حقوق رم، مدیون می توانست پس از جلب رضایت داین، مال دیگری غیر از موضوع تعهد را، به وی تسلیم نماید. در حقوق فرانسه نیز، وقوع چنین توافقی امکانپذیر است.(1055448)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
مقصود از "چیز دیگری" در این ماده، جنس، اوصاف و مقدار مالی است که متعهد، می خواهد به جای موضوع تعهد، به طرف معامله تسلیم نماید.(905949)
تسلیم مالی غیر از آنچه که موضوع تعهد است؛ موجب برائت ذمه متعهد نمی گردد؛ زیرا تشخیص منافع داین، با خود او است؛ و همو باید تعیین نماید؛ آنچه را که به وی پیشنهاد گردیده است؛ جایگزین موضوع تعهد می باشد یا نه؟(265115)
اگر مالی که متعهد، تسلیم می نماید؛ از لحاظ جنس، با موضوع تعهد متفاوت بوده؛ لیکن نفع آن، بیشتر از شیئ مورد توافق آنها باشد؛ و مخالفت متعهدٌله با پذیرش آن مال، عقلایی نباشد؛ دراینصورت اقباض محقق است.(427934)
مستندات فقهی
با استناد به روایتی از امام صادق، متعهدٌله می تواند قبول نماید که متعهد، به جای موضوع تعهد، مال دیگری را به او تحویل دهد.(966559)
سوابق فقهی
تحویل مال دیگری به جای مبیع به مشتری، بیع محسوب نگردیده؛ و دارای ماهیتی مستقل است.(30354)
رویه های قضایی
به موجب نظریه مشورتی شماره 4182/7 مورخه 6/6/1385 اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر مهریه زوجه، سکه بهار آزادی باشد؛ دراینصورت نمی توان وی را ملزم نمود تا به جای آن، پول دریافت نماید؛ و مطالبه سکه توسط او، مغایرتی با مقررات پولی و بانکی کشور ندارد.(1391878)
مصادیق و نمونه ها
- اگر موضوع تعهد، 1000000 ریال باشد؛ طرفین می توانند توافق نمایند که متعهد، به جای وجه مزبور، سه کیلوگرم برنج را، به متعهدٌله تسلیم نماید.(30344)
- اگر موضوع تعهد، 100 کیلوگرم برنج بوده باشد؛ بایع باید همان جنس را تسلیم نموده؛ و نمی توان به جای آن، مبادرت به تحویل 300 کیلوگرم گندم کند.(394788)