ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری

ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری:هرگاه از شعب مختلف ديوان عالي كشور يا دادگاهها نسبت به موارد مشابه ، اعم از حقوقي ، كيفري و امور حسبي ، با استنباط متفاوت از قوانين ، آراء مختلفي صادر شود ، رئيس ديوان عالي كشور يا دادستان كل كشور ، به هر طريق كه آگاه شوند ، مكلفند نظر هيأت عمومي ديوان عالي كشور را به منظور ايجاد وحدت رويه درخواست كنند . هر يك از قضات شعب ديوان عالي كشور يا دادگاهها يا دادستانها يا وكلاي دادگستري نيز مي توانند با ذكر دليل از طريق رئيس ديوان عالي كشور يا دادستان كل كشور ، نظر هيأت عمومي را درباره موضوع درخواست كنند . هيأت عمومي ديوان عالي كشور به رياست رئيس ديوان عالي يا معاون وي و با حضور دادستان كل كشور يا نماينده او و حداقل سه چهارم رؤسا و مستشاران و اعضاي معاون تمام شعب تشكيل مي شود تا موضوع مورد اختلاف را بررسي و نسبت به آن اتخاذ تصميم كنند . رأي اكثريت در موارد مشابه براي شعب ديوان عالي كشور و دادگاهها و ساير مراجع ، اعم از قضائي و غير آن لازم الاتباع است ؛ اما نسبت به رأي قطعي شده بي اثر است . در صورتي كه رأي ، اجراء نشده يا در حال اجراء باشد و مطابق رأي وحدت رويه هيأت عمومي ديوان عالي كشور ، عمل انتسابي جرم شناخته نشود يا رأي به جهاتي مساعد به حال محكومٌ عليه باشد ، رأي هيأت عمومي نسبت به آراء مذكور قابل تسري است و مطابق مقررات قانون مجازات اسلامي عمل مي شود .

توضیح واژگان

رأی وحدت رویه به معنای اخص آن رأیی است که هیئت عمومی دیوان عالی کشور در خصوص امری صادر نموده و در واقع استنباط خود را از قانون در خصوص این امر بیان می دارد.4249940

پیشینه

سابقاً ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1378) در این خصوص وضع شده بود.515980

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده فوق در مقام بیان یکی از طرق ایجاد رویه قضایی است.4249936بر اساس این ماده اگر شعب دیوان عالی کشور یا یکی از دادگاه ها در خصوص امر مشابه کیفری و به دلیل استنباط متفاوت از قوانین، آراء متفاوتی صادر کنند، در فرض آگاهی رییس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور از این امر به هر طریق ممکن، این افراد باید موضوع را در هیأت عمومی دیوان عالی کشور مطرح کرده و در راستای ایجاد وحدت رویه درخواست صدور رأی کنند.4954224 لذا یکی از وظایف دادستان کل کشور را باید تقاضای صدور رأی وحدت رویه از هیأت عمومی دیوان عالی کشور در فرض اطلاع از صدور آراء متناقض در امر واحد دانست.4777724عده ای لزوم دخالت هیأت های عمومی برای صدور رأی وحدت رویه را قطعی بودن دو رأی مختلفی دانسته اند که از سوی دادگاه ها یا شعب دیوان صادر شده اند.4721220 اعم از این که هر دو رأی از مرجع بدوی صادر شده و قطعی باشند یا یکی از آن ها در مرجع تجدید نظر قطعیت یافته و دیگری به دلیل عدم اعتراض در مرجع بدوی قطعی شده باشد.4721284لازم به تأکید است که آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور برای دادگاه ها و نیز برای خود شعب دیوان عالی کشور لازم الاتباع هستند.5191392 عده ای یکی از ابتکارات ماده فوق را قابلیت تسری آراء وحدت رویه دیوان نسبت به احکامی قطعی دانسته اند که هنوز اجرا نشده اند یا در حین اجرا هستند. در این وضعیت رأی وحدت رویه حکم قانون لاحق را دارد.5191384 اما در فرض صدور رأی وحدت رویه بعد از اجرای حکم، تنها در فرضی که طبق رأی وحدت رویه عمل مورد رسیدگی جرم محسوب نشود، این رأی نسبت به گذشته مؤثر بوده و در این صورت محکوم علیه می تواند امحای آثار محکومیت را از واحد اجرای احکام کیفری تقاضا کند.4721336

اجری مفاد ماده فوق برای وکلای دادگستری نیز پیش بینی شده است که می توانند از طریق رییس دیوان عالی کشور تقاضای تشکیل هیأت عمومی و صدور رأی وحدت رویه را بنمایند.4721340

قوانین مرتبط

ماده واحده قانون مربوط به وحدت رویه قضایی (مصوب 1328)1459192

ماده 25 اصلاحی قانونی ثبت (مصوب 1351)1459212