ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری

هرگاه محكومٌ عليه به بيماري جسمي يا رواني مبتلا باشد و اجراي مجازات موجب تشديد بيماري و يا تأخير در بهبودي وي شود ، قاضي اجراي احكام كيفري با كسب نظر پزشكي قانوني تا زمان بهبودي ، اجراي مجازات را به تعويق مي اندازد . چنانچه در جرائم تعزيري اميدي به بهبودي بيمار نباشد ، قاضي اجراي احكام كيفري ، پس از احراز بيماري محكومٌ عليه و مانع بودن آن براي اعمال مجازات ، با ذكر دليل ، پرونده را براي تبديل به مجازات مناسب ديگر با در نظر گرفتن نوع بيماري و مجازات به مرجع صادر كننده رأي قطعي ارسال مي كند .

تبصره ماده 502: هرگاه حين اجراي مجازات ، بيماري حادث شود و تعويق اجراي مجازات فوريت داشته باشد ، قاضي اجراي احكام كيفري ، ضمن صدور دستور توقف اجراي آن ، طبق مقررات اين ماده اقدام مي كند.

کلمات توضیحی تفسیری دکترین

تعویق اجرای مجازات در این ماده شامل همه‌ی مجازات ها ( حدود، قصاص، دیات و تعزیرات ) می‌باشد و این تعویق تا زمان بهبودی محکوم‌علیه ادامه دارد. امکان تبدیل مجازات فقط به شرطی وجود دارد که مجازات تعزیری باشد و وضعیت بیماری محکوم‌علیه به گونه‌ای باشد که امیدی به بهبودی او وجود نداشته باشد و بیماری او هم مانع از اجرای مجازات گردد.

مستندات فقهی

روایت شده است که مردی که بیماری عطش و استقسا و مرتکب زنا با زنی شده بود را نزد پیامبر آوردند. پیامبر دستور داد دسته‌ای چوب بیاورند که در آن یکصد شاخه و ساقه وجود داشت و آن مرد را با این دسته‌ی چوب یک مرتبه زد و او را رها کرد. هم چنین از امام صادق (ع) نقل شده است که شخص مریضی که زخم در بدن داشت را برای اجرای حد نزد حضرت علی (ع) آوردند. امام فرمود او را ببرید، وقتی خوب شد بیاورید تا حد را جاری کنم. آیت الله خویی در مورد شخص بیمار بر این باور است که مجازات شلاق فرد تا زمان بهبودی او اجرا نمی‌شود و اگر به بهبود مریض امیدی نباشد یا بیم موت او وجود داشته باشد، مجازات شلاق به صورت ضغث بر او زده می‌شود.

عقیده اکثر فقها در این است که در حدود سالب حیات ، بیماری جسمی تاثیری در اجرای این حدود نداشته و مجازات اجرا می‌گردد.