دفاع مشروع پیش دستانه

دفاع مشروع پیش دستانه از عباراتی مبهم در حقوق بین الملل است که توسط آمریکا بعد از حملات یازدهم سپتامبر ابداع و مجوز حمله به خاک افغانستان شد و به تدریج در دکترین کشورهای غربی جایگاه خاصی پیدا کرد. دفاع مشروع پیش دستانه که در مقابل حمله قریب الوقوع است با دفاع مشروع پیشگیرانه در واقع در مقابل حمله قریب الوقوع نیست تفاوت دارد.

مواد مرتبط

• ماده ۵۱ منشور ملل متحد
• ماده ۲ منشور ملل متحد

تعارض با مواد منشور ملل متحد

به نظر می رسد این نوع از دفاع به طور صریح مخالف ماده ۵۱ منشور ملل متحد بوده و توجیه کننده تجاوز در سطح بین الملل و نقض بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد در منع توسل به زور و مصداقی از جرم تجاوز در اساسنامه رم است.

خاستگاه دفاع مشروع‌

اصولا دفاع مشروع در سطح بین الملل؛ کپی برداری از دفاع مشروع داخلی است.در قوانین داخلی برای تحقق دفاع باید حمله و تجاوزی فعلیت یافته یا حداکثر قریب الوقوع وجود داشته باشد .قریب الوقوع یعنی یقین الوقوع و یعنی دست به ماشه نه احتمال حمله در آینده. به علاوه پس از اتمام حمله هم دفاع بی معناست و جنبه انتقام به خود می گیرد و نه دفاع. این شرط در حقوق بین الملل هم باید رعایت شود تا موجب پدیداری هرج و مرج نشود زیرا در صورت عدم رعایت این شرط، هر کشوری به بهانه احتمال حمله با کوچکتری مخاصمه ای حتی لفظی اجازه تجاوز به خاک کشور دیگر را می دهد. کاری که آمریکا قبلا در مورد افغانستان ،عراق و سودان و رژیم صهیونیستی در مورد مصر (۱۹۶۷)؛ لبنان (۱۹۷۵) و عراق (۱۹۸۱) و در سال های اخیر بارها علیه فلسطین، سوریه، غزه و ایران انجام می دهند.

نظرات دکترین

هر چند در خصوص موضوع بین حقوقدانان بین المللی هم اختلاف نظر وجود دارد و عده ای از حقوقدانان نظیر: والداک (Waldock)، استون (Stone)، باوت (Bowett)، شوبل Schwebel)، مک دوگال (M.Mcdougal) کاپلان (Kaplan) و کاتزبناک (Katzenbach) از این عنوان حمایت و بعضی دیگر از حقوقدانان نامی از جمله برانلی (Brownline) لامبرتی Lamberttizendari) و رالنیک (Roling) به شدت آن را رد کرده اند ولی رویه جاری بیانگر سوء استفاده قدرتها از این ابداع است.

مقالات مرتبط

• دفاع مشروع پیش دستانه در حقوق بین الملل
• دفاع مشروع پیش دستانه در برابر گروه های غیردولتی از منظر حقوق بین الملل
• بررسی مشروعیت دفاع پیشگیرانه و پیشدستانه از منظر حقوق بین الملل و اسلام
• جایگاه دفاع پیش‌دستانه از منظر حقوق بین‌الملل با تأکید بر تبیین موانع حقوقی بین‌المللی اعمال آن جهت حفاظت از غیرنظامیان