ماده ۹۳ قانون مدنی

ارتفاق، حقی است برای شخص، در ملک دیگری.

توضیح واژگان

به عمل حقوقی مستقل از غصب و حق ارتفاق، اختیار محض گویند. (۲۰۱۱۶)

پیشینه

برخلاف حقوق ایران، قانون مدنی فرانسه، حق ارتفاق طبیعی را، به‌طور صریح پذیرفته‌است. قانون مدنی ایران، در این ماده، حق ارتفاق مزبور را، مورد توجه قرار داده‌است. (۱۴۸۳۰۷)

تعریف حق ارتفاق در این ماده، همانند تعاریفی است که قوانین مدنی اتیوپی و سویس، از این مفهوم ارائه نموده‌اند. (۲۰۲۰۶)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

معمولاً حق ارتفاق، به موجب قرارداد به وجود می‌آید. (۳۳۱۳) (۱۳۱۳۶۲) (۷۳۵۷۷۹)

حق ارتفاق، ممکن است رایگان یا معوض باشد. (۲۲۸۶۸)

قرارداد حق ارتفاق، باید با رعایت مواد ۱۰ و ۱۹۰ قانون مدنی، تنظیم گردد. (۲۲۸۶۸)

ممکن است حق ارتفاق، به حکم قانون، یا بر اثر وضعیت طبیعی املاک به وجود آید. (۳۳۱۵)

حق ارتفاق، به سه نوع ارضی، شخصی، و تیولی قابل تقسیم است. (۲۰۲۰۷)

اثبات دارا بودن حق ارتفاق، نسبت به آب موجود در ملک دیگری، متوقف بر ارائه دلیل است. (۴۶۸۳۵)

تصرف به عنوان حق ارتفاق را، باید دلیل وجود این حق دانست؛ زیرا فرض بر این است که متصرف در ملک دیگری، حق خود را، به موجب قانون به دست آورده؛ و کسی که مدعی خلاف این امر می‌باشد؛ باید برای اثبات صحت ادعای خود، دلیل بیاورد. (۳۳۳۰)

تصرفی که دارای سابقه معلومی نیست را، می‌توان اماره حق ارتفاق دانست. (۲۲۸۷۰)

بدیهی است درمواردی که حق ارتفاق، به موجب اذن به وجود می‌آید؛ کیفیات حق مزبور نیز، باید تابع کیفیات اذن مالک ملک موردنظر باشد. (۴۶۸۴۰)

اگر آب ناودان خانه شخصی، از زمان‌های گذشته، در حیاط خانه همسایه می‌ریخته‌است؛ و لازم، جایز یا غاصبانه بودن چنین حقی معلوم نباشد؛ باید حکم به صحت حق ارتفاق مزبور نمود. (۸۴۶۶۳)

سوابق فقهی

حق قدیمی، به هیچ عنوان، نابود شدنی نیست. (۴۱۵۰۱) و حق قدیمی، اعتبار خود را، از دست نمی‌دهد. (۴۱۵۰۲)

انتقادات

تعریف این ماده از حق ارتفاق، مانع دخول اغیار نبوده؛ و برخی از اقسام حق انتفاع، و نیز حقوقی نظیر رهن، و حق مستأجر نسبت به مورد اجاره را نیز در بر می‌گیرد. (۳۳۰۰)