ماده ۸۴۷ قانون مدنی
اگر موصی به کلی باشد تعیین فرد با ورثه است مگر این که در وصیت طور دیگر مقرر شده باشد.
توضیح واژگان
وصیت کلی، یعنی موصی به از نظر علم منطق، کلی باشد.(86386)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
اگر موصی ثلث اموال خود را، به نفع کسی وصیت نماید؛ و قصد او شراکت موصی له با ورثه در تمام ترکه، به نحو اشاعه نباشد؛ بلکه منظورش این بوده که ورثه، با جدانمودن سهم موصی له از کل یا بعض ارقام ماترک، به سلیقه خویش، به وصیت متوفی عمل نموده باشند؛ دراینصورت وصیت کلی محقق شده است.(74147) و ممکن است موصی در وصیت کلی، اختیار تعیین موصی به را به شخص ثالث یا خود موصی له، اعطا نموده باشد.(695207) (24910) و چنانچه وراث موصی، در تعیین سهم موصی له، با هم به توافق نرسند؛ نظر هریک از آنان، نسبت به حصه خویش مؤثر است؛ مگراینکه چنین تصمیمی، با هدف موصی از وصیت، سازگار نباشد که در اینصورت، باید به قرعه تمسک جست.(24912) و در وصیت به کلی در معین نیز، تعیین موصی به، توسط ورثه صورت می گیرد؛ مگراینکه موصی این حق را، به شخص دیگری واگذار نموده باشد. مانند تعیین یک اتومبیل از میان خودروهای متعدد متوفی.(4288) و چنانچه موصی، با به کاربردن برخی کلمات مبهم نظیر جزء، چیز، سهم و ...؛ باعث ایجاد ابهام در موضوع وصیت شده باشد؛ و نتوان مصداق موصی به را، از میان ماترک متوفی تعیین نمود؛ چنین وصیتی را، نمی توان در زمره وصیت کلی به شمار آورد.(891305) (50351) و رفع ابهام از موصی به نیز؛ با استناد به عرف صورت خواهد پذیرفت.(891305) و در تعیین موصی به توسط ورثه، فرد موردنظر آنان، نه باید از سطح متوسط پایین تر باشد و نه بالاتر، درصورت حصول اختلاف، نظر دادگاه معتبر است.(74536) و درصورت حجر یکی از وراث، نماینده او در تعیین فرد موصی به، تصمیم گیری خواهدنمود.(91427)
مصادیق و نمونه ها
- وصیت به صد عدل پنبه، از میان هزار عدل موجود در انبار، وصیت به کلی در معین است.(74539)
- اگر موصی به چند تن برنج باشد؛ ورثه، نه مکلف هستند از برنج درجه 1 موجود در انبار، به موصی له تحویل دهند و نه حق دارند از پست ترین نوع برنج، به او بدهند؛ بلکه باید از نوع متعارف و متوسط، به وی تسلیم نمایند.(187145)
- اگر موصی از رمه خود، دویست رأس گوسفند را وصیت نماید؛ در وصیت تملیکی، تعیین فرد موضوع وصیت، با ورثه بوده؛ و در وصیت عهدی، وصی باید گوسفندان را انتخاب کند.(1107805)
- اگر موصی، دارای چند دستگاه اتومبیل بوده باشد؛ و وصیت کند که یکی از آنها، به کارگرش تعلق دارد؛ تعیین فرد موصی به، به عهده ورثه است؛ مگراینکه موصی شخص دیگری را، برای این کار معین نموده باشد.(4288)