ماده ۶۷ قانون مدنی

مالی که قبض و اقباض آن ممکن نیست، وقف آن باطل است لیکن اگر واقف، تنها قادر بر اخذ و اقباض آن نباشد و موقوف علیه، قادر به اخذ آن باشد صحیح است.

توضیح واژگان

قبض، در لغت یعنی گرفتن. و در اصطلاح حقوقی، به تسلط و استیلای بر مال، قبض گویند. (۳۲۳۸)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

هرگاه به‌طور طبیعی، یا حسب اوضاع و شرایط، قبض و اقباض ممکن نباشد؛ وقف باطل است. (۲۲۸۱۶)

عدم امکان قبض مال، ممکن است مربوط به طبیعت آن بوده؛ یا اینکه ناظر به میزان توانایی واقف باشد. (۲۲۸۳۱)

قسمت اخیر ماده، مربوط به عدم توانایی نسبی است.

قبض عین موقوفه، طریقیت دارد؛ نه موضوعیت، بنابراین اگر درصورت عدم توانایی واقف، خود موقوفٌ علیه بتواند مال را، تسلّم نماید؛ یا اینکه شخص ثالث، با رضایت واقف، موقوفه را، به موقوفٌ علیه تسلیم نماید؛ قبض محقق می‌گردد.

منافع، علاوه بر اینکه قابل اقباض نیستند؛ قابلیت بقا نیز نداشته؛ و با مصرف، از بین می‌روند.

عدم امکان تسلیم مال به موقوفٌ علیه، ممکن است مربوط به طبیعت مال، یا موانع خارجی باشد.

سوابق فقهی

وقف مالی که مقدورالتسلیم نباشد؛ صحیح نیست؛ یا وقف مال مفقود که امکان قبض آن وجود ندارد؛ صحیح نیست.

وقف حیوان فراری، که امکان تسلیم آن، وجود ندارد؛ باطل است.

مصادیق و نمونه‌ها

• وقف قایق غرق شده، برای موقوفٌ علیهی که قدرت قبض آن را دارد؛ صحیح است.