ماده ۵۹۱ قانون مدنی
هر گاه تمام شرکا به تقسیم مال مشترک راضی باشند تقسیم به نحوی که شرکا تراضی نمایند به عمل می‌آید و در صورت عدم توافق بین شرکا، حاکم اجبار به تقسیم می‌کند مشروط بر این که تقسیم مشتمل بر ضرر نباشد که در این صورت اجبار جایز نیست و تقسیم باید به تراضی باشد.
توضیح واژگان
تقسیم در لغت، یعنی جدانمودن، قسمت کردن، بخش کردن، و بهره کردن چیزی.(71111)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
اگر یکی از شرکا، تقاضای تقسیم مال مشترک را از دادگاه بنماید؛ و سایر آنان راضی به این امر نباشند؛ دراینصورت دادگاه برابر با مفاد این ماده، شرکا را دعوت نموده؛ و پس از رسیدگی؛ چنانچه مستلزم زیان مخالفین نباشد؛ آنان نیز الزام به تقسیم خواهند شد. درغیراینصورت تقسیم ممکن نیست؛ مگر با توافق همه شرکا.(398172)
تقسیم اجباری، به اقسام ذیل تقسیم می گردد:
- شرکا تراضی بر تقسیم ننمایند.
- شرکا راضی به تقسیم باشند. اما پیرامون کیفیت تقسیم دچار اختلاف گردند؛ و درنتیجه به دادگاه مراجعه نمایند.(1056290)
مستندات فقهی
مفاد این ماده، مورد اتفاق نظر فقها است.(71228)
رویه های قضایی
به موجب دادنامه شماره 1134 مورخه 16/11/1369 شعبه 22 دیوان عالی کشور، باتوجه به اینکه در صدور حکم، نسبت به افراز ملک مشاع، موافقت سایر مالکین جلب نگردیده است؛ لذا رأی صادرشده، مدلل نبوده؛ و مخدوش به نظر می رسد.(939109)