۴٬۴۸۴
ویرایش
افزودن رویه قضایی
(صفحه‌ای تازه حاوی « اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرف...» ایجاد کرد) |
(افزودن رویه قضایی) |
||
| (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)''': اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند هرگاه در غیر از موارد قانونی، [[سرّ|اسرار]] مردم را [[افشای اسرار|افشا]] کنند به چهل و پنج روز و دوازده ساعت تا شش ماه حبس یا به یک میلیون و پانصدهزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند. | |||
* {{زیتونی|[[ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|مشاهده ماده قبلی]]}} | |||
* {{زیتونی|[[ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|مشاهده ماده بعدی]]}} | |||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۱۳ قانون طرز جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و واگیردار مصوب ۱۳۲۰]] و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، قیدی بر این ماده می‌زند و پزشکان را موظف می‌کند که آمار بیماری‌های آمیزشی را به بهداری بفرستند و این از همان مواردی است که اشخاص را مشمول عوامل موجهه جرم می‌کند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (قواعد عمومی قراردادها)|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2457800|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=5}}</ref> هرچند ظاهراً این ماده، شخصی مثل وکیل دادگستری را که به مناسبت شغل و حرفه خود از رازی آگاه مشود که وصف کیفری دارد، موظف نمی‌کند که راز را به مراجع قضایی اطلاع بدهدو اطلاع دادن این امر به مراجع قضایی وفق [[ماده ۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری]] و هم چنین درنظر گرفتن عمل فرد به عنوان یک تکلیف وجدانی و اخلاقی، از عنوان افشای اسرار، خروج موضوعی دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516232|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref> | |||
* [[ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
* [[ماده ۱۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
* [[ماده ۴۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران|ماده 48 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران]] | |||
== توضیح واژگان == | |||
منظور از «افشا»، آگاه ساختن و پدیدار نمودن است که به صورت کتبی، شفاهی یا فعل محقق می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1515928|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
کلمات «شغل» و «حرفه» مطلق است و تفاوتی نمی‌کند که شغل یا حرفه، دولتی و عمومی باشد یا خصوصی.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516040|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
منظور از «موارد قانونی»، مواردی است که قانون، اجازه افشای رازی را داده که گاه به صورت خاص بیان می‌شوند و گاه تحت عنوان عام [[علل موجهه جرم]] یا [[عوامل رافع مسئولیت کیفری]] قرار می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516344|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
منظور از «سرّ» و «راز»، هرچیز پوشیده و مخفی از دیگران است و افشای سرّی مراد است که قانون، اخلاق حرفه ای، مقررات شغلی یا تأکید صاحب سرّ، افشای آن را ممنوع کرده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516008|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>تشخیص این مسئله با دادگاه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516008|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
کلمه «مردم»، ظهور در [[شخص حقیقی|اشخاص حقیقی]] دارد و افشای اسرار یک [[شخص حقوقی]]، مشمول این ماده نخواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516152|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
قید «به مناسب شغل یا حرفه خود» بیانگر آن است که اطلاع از سرّ باید به مناسبت شغل باشد بنابراین اگر شخصی برای انجام کار اداری نزد کارمندی برود و اسراری را برای او بازگو کند که ارتباطی با کار او در آن اداره و شغل کارمند نداشته باشد، از شمول ماده خارج است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516072|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
== پیشینه == | |||
[[ماده ۲۲۰ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴]]، در مورد افشای اسرار توسط اشخاصی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند از یکماه تا یکسال [[حبس جنحه ای]] و از ۲۵ الی ۲۰۰ تومان غرامت، مجازات تعیین کرده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516280|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | |||
امکان تحقق این جرم با افشای سرّ برای یک نفر نیز ممکن است و نیاز نیست که مخاطبان آن، افراد زیادی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1432024|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توضیحی == | |||
[[عنصر مادی]] این جرم افشای اسرار است که به مناسبت شغل و حرفه به دست آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1515928|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> این جرم، [[جرم مطلق|مطلق]] است و نیازی نیست که موجب خسارت و ضرر برای صاحب سرّ بشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1515928|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> هرچند در این مورد، نظر مخالف نیز با این بیان که دلیل عدم تصریح قانونگذار آن است که حصول ضرر را مفروض دانسته است وجود دارد زیرا هیچ سرّی نیست که افشای آن ضرری را برای صاحب آن ایجاد نکند و این مسئله در تعریف سرّ، عیان است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1515928|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> [[عنصر معنوی]] این جرم، [[سوء نیت عام]] است و صرف [[علم|آگاهی]] از مجرمانه بودن عمل و قصد ارتکاب کافی به نظر میرسد و نیازی به «[[قصد اضرار به غیر|قصد اضرار]]» به عنوان [[سو نیت خاص|سوء نیت خاص]] نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1515976|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> این جرم معمولا [[جرم آنی|آنی]] در نظر گرفته میشود اما گاها افشای راز، مستلزم زمان طولانی است مانند یک سخنرانی یک ساعته که به تشریح سرّی میپردازد، که در این صورت میتوان جرم را از نوع [[جرم مستمر|مستمر]] به حساب آورد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516328|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> در مورد رازی که قبلا فاش شده است و شمول این ماده بر آن، دو احتمال وجود دارد:1-عدم شمول، چون آنچه افشا شده است راز نیست بنابراین [[سالبه به انتفاع موضوع]] است.2- شمول ماده نسبت به مورد مذکور، چون هدف قانونگذار این بوده که صاحبان حِرَف را ملزم به عدم بیان هر آنچه به عنوان راز نزدشان مطرح میشود نماید، هرچند احتمال اول با موازین حقوقی سازگارتر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516088|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
== انتقادات == | |||
عبارت «کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند» [[اجمال|مجمل]] است و در ظاهر فقط شامل کسانی است که شغل یا حرفه ای رسمی با نوعی تعهد ضمنی مبنی بر رازداری دارند مثلاً کارگری که برای تعمیر ساختمان به منزل شخصی می‌رود و از اسرار صاحب منزل، مطلع میشود و سرّی را افشا می‌کند، در اجرای حکم این ماده در مورد او، تردید وجود دارد، بنابراین بهتر است که حِرَف مورد نظر قانونگذار، دقیقاً مشخص شوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516104|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
هرچند جرم این ماده، [[جرایم قابل گذشت|قابل گذشت]] است اما این قابل گذشت بودن محل انتقاد است چون قبل از ایجاد ضرر برای صاحب سرّ، موجب سلب اعتماد عمومی میشود و عدم اعتماد مردم به صاحبان این مشاغل را موجب می‌گردد، اما اگر صاحب راز بر افشای آن [[رضایت]] داشته باشد مشروط بر آنکه راز متعلق به شخص دیگری نیز نباشد، افشای آن راز، مشمول این ماده نخواهد بود، هرچند موجب ایجاد ضرر برای دیگران شده باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516136|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
دراین خصوص، دو مکتب فکری نیز وجود دارد: یک مکتب که مبنای این لزوم را قراردادی می‌داند که بین دو طرف منعقد شده‌است که از آثار این نظریه قابل گذشت بودن جرم است. در مقابل مکتب دیگری، مبنای آن را ضرورت‌های اجتماعی درنظر گرفته‌است که قانونگذار را ملزم به حمایت کیفری از اسرار مردم قرار داده‌است و نتیجتاً طبق نظر این مکتب، جرم افشای راز، [[جرایم غیرقابل گذشت|غیرقابل گذشت]] محسوب میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516296|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
== مصادیق و نمونه‌ها == | |||
افشای آنچه محرمانه است، اما اصطلاحاً سرّ و راز محسوب نمی‌شود مانند سوالات امتحانی، مشمول این ماده نخواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516248|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
* [[رای دادگاه درباره تأکید بر محرمانه بودن مفاد مکاتبات و اسناد و اطلاعات در قرارداد کار (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۷۰۳۰۰۸۸۴)]] | |||
== مقالات مرتبط == | |||
* [[تبعیض ژنتیکی در نظام حقوقی کانادا و ایران]] | |||
* [[الزامات تقنینی دولت‌ها در پروتکل کارتاهینا و میزان پایبندی دولت جمهوری اسلامی ایران به الزامات مذکور]] | |||
* [[اخلاق حرفه‌ای قانون‌گذاری کیفری با تأکید بر نظام حقوقی ایران]] | |||
* [[واکاوی مبانی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی روان‌شناسان و مشاوران]] | |||
* [[سیاست جنایی قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی]] | |||
* [[مطالعه تطبیقی حمایت مدنی و کیفری ازحقوق اسرار تجاری درنظام حقوقی ایران وآمریکا]] | |||
* [[مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی داده ها در فقه امامیه و حقوق موضوعه]] | |||
* [[جاسوسی و خیانت به کشور]] | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
{{مواد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)}} | |||
[[رده:قسم و شهادت دروغ و افشاء سر]] | |||
[[رده:افشای اسرار]] | |||
[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)]] | |||
[[رده:قسم و شهادت دروغ و افشای سر]] | |||