ماده ۸۲۸ قانون مدنی
هر گاه موصی‌له غیر محصور باشد مثل این که وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.
توضیح واژگان
به وصیتی که برای مصرف محدود و محصور، انشاء نشده باشد؛ وصیت عام گویند.(214087)
وصیت سبیل الله، یعنی وصیت به صرف مال در راه رضای خدا، به جهت کسب ثواب.(86585)
پیشینه
در ماده 179 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1335، و نیز در ماده 139 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318، وصیت عام، مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
درمورد عهدی یا تملیکی محسوب شدن وصیت بر غیر محصور، باید قائل به تفکیک شد. در رابطه با اشخاص حقیقی، ازآنجایی که در چنین وصیتی، موصی لهم، کلی می باشند و فرد کلی، به طور مستقیم نمی تواند طرف تملیک قرارگیرد؛ و باید مصداق های آن، از طرف اجراکننده وصیت، تعیین گردد؛ لذا وصیت بر اینگونه اشخاص، عهدی محسوب می گردد. لیکن درمواردی که موصی له، یک شخص حقوقی، نظیر انجمن خیریه و ... می باشد؛ چون به طور مستقیم، می تواند مال را تملک نماید؛ درنتیجه چنین وصیتی، تملیکی تلقی می گردد.(694710)
برخلاف وقف بر غیرمحصور که در آن، قبول حاکم شرط است؛ در وصیت بر غیرمحصور، قبول معنایی ندارد. همچنانکه معلوم بودن موصی به در چنین وصیتی، الزامی نیست.(376در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له، دارای شخصیت حقوقی گردد؛ چراکه در چنین وصیتی، جت عامه، مورد نظر قانونگذار بوده است؛ و ازطرفی در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له قبلاً نیز، دارای شخصیت حقوقی بوده باشد؛ نظیر وصیت بر تملیک فرش به نفع مسجد موقوفه.(740
درصورتیکه وصیت بر غیرمحصور، از نوع وصیت به وقف باشد؛ دیگر امکان فروش موصی به وجود ندارد.(49846)
سوابق فقهی
در وصیت بر غیر محصور، قبول الزامی است و باید از سوی حاکم صورت گیرد.(73821)
مشهور فقها، قبول در وصیت تملیکی را لازم ندانسته و چنین وصیتی را، تملیکی دانسته اند.(694713)
مصادیق و نمونه ها
- وصیت بر فقرا، طلاب، حجاج مکه و زوار قبور ائمه معصومین، وصیت بر غیرمحصور است.(51583)
- وصیت به تملیک فرش برای مسجد، و یا انتقال مالکیت قنات به نفع دانشگاه را، باید وصیت به غیرمحصور دانست.(74042) وصیت مال برای تحصیل ایتام، و یا مداوای بیماران نیز، در زمره وصیت بر غیرمحصور قرارمی گیرد.(3520) وصیت به وقف مال برای بیمارستان نیز، وصیت بر غیرمحصور به شمار می آید(49846)
- مدرسه، مسجد، پل، رباط و کارگاه نیز، می توانند موضوع وصیت بر غیرمحصور قرارگیرند.(73844)