ماده ۸۴۰ قانون مدنی
وصیت به صرف مال در امر غیر مشروع باطل است.
توضیح واژگان
هر کاری را که توسط قانونگذار منع شده باشد؛ غیرمشروع گویند.
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
به نظر یکی از حقوقدانان، وصیت به امر نامشروع، باطل است اما اگر خواسته نامشروعی به عنوان شرط ضمن وصیت قرارگیرد؛ تنها شرط مزبور باطل بوده و موجب بطلان وصیت نمی شود.(695032) بدین ترتیب شرط نامشروع، موجب بطلان وصیت نمی شود؛ مگر اینکه موصی اثر وصیت را معلق به حصول شرط نامشروع نموده باشد.(695038) و درواقع معلوم شود که شرط، محرک اصلی انشای وصیت بوده است.(695041) و به نظر یکی دیگر از حقوقدانان، صرف مال در جهت نامشروع؛ چه به صراحت توسط موصی بیان شود و چه به صورت شرط ضمن وصیت باشد؛ موجب بطلان وصیت می گردد.(50222) و دلالت تنبیه و اشاره سبب وضع مقررات مربوط به وصیت نامشروع شده است.(744947) و اما همین مؤلف در یکی دیگر از آثار خود؛ ضمن بطلان وصیتی که در آن، موصی تصریح به جهت نامشروع موردنظر خویش نموده است؛ درج شرط نامشروع ضمن وصیت را نیز موجب بطلان وصیت می داند.(50222) و تمام جرایم و امور مخالف با اخلاق حسنه و نظم عمومی، در دسته امور غیرمشروع قرارمی گیرند.(3604)
مستندات فقهی
آیه 2 سوره مائده "ولا تعاونوا علی الاثم و العدوان" را می توان به عنوان یکی از مبانی شرعی بطلان وصایای نامشروع دانست.(41872)
سوابق فقهی
اگر موصی وصیت کند که دختر او نیز به اندازه پسرش، از ترکه او ارث ببرد؛ چنین وصیتی باطل است.(8473) و وصیت برای به کاربردن طبل در جنگ ها و دف در عروسی، اشکالی ندارد.(173318)
مصادیق و نمونه ها
- وصیت به محرومیت یکی از ورثه از ارث و یا وصیت به اشاعه فحشا و منکرات، وصیت غیرمشروع است.(695032)
- وصیت به احداث بنا برای انجام گناه و یا وصیت به اختصاص محلی برای ساختن شراب یا انجام قمار و نیز وصیت به تملیک کتاب های سحر و ضاله برای دیگری، نامشروع و باطل است(1137825)
- اگر موصی به، شراب و خوک و آلات لهو و لعب باشد؛ چنین وصیت غیرمشروع است.(891285)