نمایش مبدأ برای نظریه‌ی شماره 7/99/1994 مورخ 1400/02/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبنای زمانی برآورد زیان وارده در نتیجه اتلاف و تسبیب

{{جعبه اطلاعات نظریات مشورتی|شماره نظریه=7/99/1994|شماره پرونده=99-76-1994 ح|تاریخ نظریه=1400/02/25|موضوع نظریه=[[حقوق مدنی]]|محور نظریه=[[اتلاف]]
[[تسبیب]]}}'''چکیده نظریه‌ی شماره 7/99/1994 مورخ 1400/02/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبنای زمانی برآورد زیان وارده در نتیجه اتلاف و تسبیب:''' با عنایت به مواد [[ماده ۳۱۱ قانون مدنی|۳۱۱]] و [[ماده ۳۱۲ قانون مدنی|۳۱۲ قانون مدنی]]، پس از ارجاع موضوع به [[کارشناس]]، کارشناس منتخب میزان [[خسارت|خسارات]] وارده را بر اساس قیمت زمان [[ارزیابی خسارت|ارزیابی]]، [[برآورد]] و اعلام می‌کند. بنابراین [[دادگاه]] نمی‌تواند برآورد و تعیین میزان خسارت را به زمان [[اجرای حکم]] موکول کند.همچنین [[جبران خسارت|جبران خسارات]] وارده بر جنگل‌ها و منابع طبیعی؛ چه در نتیجه [[اتلاف]] باشد و چه در نتیجه [[تسبیب]]؛ مشمول [[قواعد عام]] [[مسئولیت مدنی]] و [[ماده ۳۲۸ قانون مدنی|مواد ۳۲۸]] و [[ماده ۳۳۱ قانون مدنی|۳۳۱ قانون مدنی]] است.  

== استعلام ==
در صورت ورود خسارت و در نتیجه اتلاف و تسبیب، برآورد [[زیان]] بر مبنای [[بهای]] چه زمانی انجام می‌گیرد؟ آیا باید ارزش و بهای مال در زمان [[تلف]] و یا ورود خسارت را ملاک قرار داد؟ و یا زمان [[صدور]] [[رأی]] ملاک است؟ در این صورت تکلیف کاهش ارزش پول در بازه زمانی ورود خسارت و صدور یا [[اجرای رای|اجرای رأی]] چیست؟ برای مثال چنانچه کسی خسارتی بر جنگل‌ها و مراتع وارد کرده باشد و فاصله زمانی انجام خسارت و [[طرح دعوی]] و صدور رأی چند سال باشد، دادگاه رسیدگی‌کننده باید بهای چه زمانی را مورد حکم قرار دهد؟ [[مستند قانونی]] یا [[مستند فقهی|فقهی]] آن چیست؟

== نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه ==
اولا، جبران خسارات وارده بر جنگل‌ها و منابع طبیعی؛ اعم از آن که در نتیجه اتلاف باشد و یا تسبیب؛ مشمول قواعد عام مسؤولیت مدنی و مواد ۳۲۸ و ۳۳۱ قانون مدنی است و تفاوتی در این نیست که رفتار ارتکابی مشمول تبصره ۳ [[ماده ۱ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور|ماده ۱ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب ۱۳۷۱]] باشد که به موجب آن میزان خسارت وارده ناشی از قطع گونه‌های درختان موضوع این ماده توسط کارشناسان [[وزارت جهاد سازندگی]] (جهاد کشاورزی) برآورد می‌شود و یا آن که مشمول بند الف [[ماده ۲۹ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور|ماده ۲۹ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵]] باشد که مطابق آن [[مرتکب]] به جبران خسارت وارده و پرداخت [[جریمه‌|جریمه‌ای]] تا پنج برابر خسارت وارد شده به جنگل یا مرتع و زیستگاه مورد بهره‌برداری یا تلف‌شده [[محکوم علیه|محکوم]] می‌شود و یا آن که به طور کلی تحت عنوان جبران خسارت وارد بر منابع طبیعی و جنگل‌ها قرار گیرد.

ثانیا، در تمام فروض مذکور در بند فوق و با استفاده از مفاد مواد ۳۱۱ و ۳۱۲ قانون مدنی، پس از ارجاع موضوع به کارشناس، کارشناس منتخب میزان خسارات وارده را بر اساس قیمت زمان ارزیابی، برآورد و اعلام می کند و علی‌الاصول با طی تشریفات مقرر قانونی، میزان برآوردشده مورد لحوق حکم قرار می‌گیرد و لذا دادگاه نمی‌تواند برآورد و تعیین میزان خسارت را به زمان اجرای حکم موکول کند. همچنین تجدید کارشناسی در زمان اجرای حکم به سبب کاهش ارزش پول فاقد [[وجاهت قانونی]] است و موضوع از شمول تبصره [[ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری|ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوب ۱۳۸۱]] خارج است. 

بدیهی است در صورت تأخیر در اجرا و فراهم بودن شرایط مقرر در [[ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹]]، در نتیجه طرح دعوای مستقل بعدی از سوی سازمان [[ذی نفع|ذی‌نفع]]، می‌توان [[محکوم علیه|محکوم‌علیه]] را به پرداخت [[خسارت تأخیر تأدیه]] با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه اعلامی از سوی مراجع رسمی (در حال حاضر مرکز آمار ایران) محکوم کرد. 

ثالثا، بدیهی است حکم مقرر در بند ب [[ماده ۱۲ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی|ماده ۱۲ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب ۱۳۷۹]] با اصلاحات و الحاقات بعدی از شمول توضیحات فوق خارج است و خساراتی که در اجرای طرح‌های عمومی، عمرانی و توسعه‌ای و [[اکتشاف]] و بهره‌برداری از معادن بر جنگل‌ها و [[عرصه]] و [[اعیان|اعیانی]] منابع طبیعی وارد می‌شود، مطابق [[آیین‌نامه‌|آیین‌نامه]] اجرایی این بند مصوب ۲۰/۵/۱۳۹۲ [[هیئت وزیران|هیأت وزیران]] و جداول پیوست آن محاسبه می‌شود.

== مواد مرتبط ==

* [[ماده ۳۱۱ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۱۲ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۲۸ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۳۱ قانون مدنی]]
* ماده ۱ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور
* [[ماده ۲۹ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور]]
* [[ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری]]
* [[ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۱۲ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی|ماده ۱۲ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی]]

== جستارهای وابسته ==

* [[حقوق مدنی]]
* [[آیین دادرسی مدنی]]
* [[مسئولیت مدنی]]
* [[کارشناس]]
* [[خسارت|خسارات]]
* [[ارزیابی]]
* [[زیان دیده|زیان]]
* [[جبران خسارت]]
* [[اتلاف]]
* [[تسبیب]]
[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه]]
[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه سال ۱۴۰۰]]
[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه (حقوقی)]]
[[رده:نظریه 1]]