نمایش مبدأ برای نظریه شماره 7/99/1411 مورخ 1399/10/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اثر، تکلیف و احکام خیار فسخ در معامله

{{جعبه اطلاعات نظریات مشورتی|شماره نظریه=7/99/1411|شماره پرونده=99-76-1411 ح|تاریخ نظریه=1399/10/15|موضوع نظریه=[[قانون مدنی]]|محور نظریه=[[خیارات]]}}

'''چکیده نظریه شماره 7/99/1411 مورخ 1399/10/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اثر، تکلیف و احکام خیار فسخ در معامله:''' بین اقاله، شرط فاسخ و شرط فسخ، در صورت اعمال توسط ذی حق، از حیث آثار تفاوتی وجود ندارد و همگی موجب انحلال عقد از زمان اقاله، تحقق شرط فاسخ یا اعمال حق فسخ است. همچنین هرگاه مشتری مبیع را اجاره داده باشد و بیع فسخ شود اجاره باطل نمی شود.

== استعلام ==
همان گونه که استحضار دارید مطابق [[ماده ۳۶۳ قانون مدنی]] وجود خیار فسخ برای متایعین یا وجود اجلی برای تأدیه [[ثمن]] مانع انتقال نیست حال چنانچه در مرداد ماه به عقد بیع صحیح شرعی و قانونی یک باب منزل مسکونی به ثمن معلوم به فروش رسد و خریدار در آبان ماه همان سال آن را به شخص ثالث منتقل نماید مالکین جدید نیز در دی ماه ملک مبحوث عنه را به عقد بیع به دیگری انتقال دهند خریدار اولیه مرداد ماه در بهمن ماه همان سال و با استفاده از خیار فسخ (غبنی بودن معامله) مبادرت به اعمال خیار در خصوص معامله اول بنماید

با توجه به مقدمه بالا استدعا دارم به سوالات ذیل پاسخ و نظریه آن اداره محترم را اعلام فرمایید:

۱-آیا اثر فسخ معامله به مانند [[اقاله]] از زمان اعمال است؟ یا آن که به مانند بطلان اثر قهقهرائی دارد؟

۲-تکلیف قانونی معاملات صورت گرفته در فاصله زمانی بعد از عقد اول و قبل از فسخ معامله مرداد تا بهمن ماه از لحاظ حقوقی چیست؟

۳-آیا از احکام اقاله [[ماده ۲۸۶ قانون مدنی]] بنا به وحدت ملاک می توان در مورد فسخ معامله نیز استفاده کرد؟ به عبارت دیگر آیا احکام اقاله به فسخ معامله نیز تسری پذیر است؟

۴-آیا انتقال به اشخاص ثالث در فاصله زمانی پس از عقد اول و قبل از اعمال فسخ از مصادیق تلف مبیع محسوب می گردد؟

۵-در فرض مثبت بودن پاسخ تکلیف قانونی مغبون نسبت به غابن چیست؟ در صورت تلقی تلف حکمی مبیع مغبون بایستی قیمت چه زمانی را به غابن پرداخت نماید؟

== نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه ==
۱- بین اقاله، شرط فاسخ و شرط فسخ، در صورت اعمال توسط ذی حق، از حیث آثار تفاوتی وجود ندارد و همگی این ها موجب انحلال عقد از زمان اقاله، تحقق شرط فاسخ یا اعمال [[حق فسخ]] است و متعاقبا استرداد عین عوضین در صورت وجود و مثل یا قیمت آن ها در صورت تلف ضروری است.

۲، ۳ و ۴- با توجه به حکم مقرر در [[ماده ۴۵۴ قانون مدنی]] مبنی بر این که هرگاه مشتری مبیع را اجاره داده باشد و بیع فسخ شود اجاره باطل نمی شود ... و [[ماده ۴۵۵ قانون مدنی|ماده ۴۵۵]] همان قانون که مقرر می دارد اگر پس از [[بیع|عقد بیع]] مشتری تمام یا قسمتی از بیع را متعلق حق غیر قرار دهد مثل این که نزد کسی [[رهن]] گذارد، فسخ معامله موجب زوال حق شخص مزبور نخواهد شد ... و دیگر مواد قانون مدنی مانند ملاک ماده ۲۸۶ و [[ماده ۲۸۷ قانون مدنی|مواد ۲۸۷]]، ۳۶۳ و [[ماده ۳۶۴ قانون مدنی|۳۶۴]] این قانون، تصرف طرفی که در اثر عقد مالک شده است، در موضوع تملیک نافذ بوده و فسخ یا انفساخ بعدی به آن صدمه نمی زند؛ مگر این که برخلاف آن به طور ضمنی یا صریح تراضی شده باشد و یا خریدار اول صریحا یا ضمنا برای مدت معینی حق انتقال به غیر را از خود سلب کرده باشد. بنابراین در فرض پرسش که پس از انتقال بعدی مورد معامله توسط خریدار، معامله اول فسخ شده است، از آن جایی که این امر موجب فسخ معامله دوم نمی شود، در خصوص استرداد مورد معامله مانند تلف مورد معامله است (تلف حکمی) و خریدار مکلف است حسب مورد مثل یا قیمت مورد معامله را به فرشنده مسترد کند.

۵- با توجه به مراتب یاد شده و با استفاده از ملاک [[ماده 46 قانون اجرای احکام مدنی|ماده ۴۶ قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶]]، در فرض سؤال که مال قیمی است؛ قیمت آن با تراضی طرفین و در صورت عدم تراضی، با ارجاع امر به [[کارشناسی|کارشناس]] و بر اساس قیمت روز مبیع تعیین می شود و خریدار به پرداخت آن ملزم می شود.

== مواد مرتبط ==

* [[ماده ۲۸۶ قانون مدنی]]
* [[ماده ۲۸۷ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۶۳ قانون مدنی]]
* [[ماده ۳۶۴ قانون مدنی]]
* [[ماده ۴۵۴ قانون مدنی]]
* [[ماده 46 قانون اجرای احکام مدنی]]

== جستارهای وابسته ==

* [[اقاله]]
* [[خیار|خیارات]]
* [[حق فسخ]]

[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه]]
[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه سال ۱۳۹۹]]
[[رده:نظرات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه (حقوقی)]]
[[رده:خیارات]]