ارزیابی دسترسی به دادگستری در نظام دادرسی مدنی ایران
ارزیابی دسترسی به دادگستری در نظام دادرسی مدنی ایران عنوان مقاله ای از مرتضی شهبازی‌نیا، مجتبی همتی و صدیقه جوان است که در مهر 1398 و در شماره 3 دوره 49 فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی منتشر شده است.
 | |
| عنوان | ارزیابی دسترسی به دادگستری در نظام دادرسی مدنی ایران |
|---|---|
| نویسنده | مرتضی شهبازی‌نیا مجتبی همتی صدیقه جوان |
| محور موضوعی | حقوق خصوصی |
| سال نشر | ۱۳۹۸ |
| منتشر شده در | نشریه مطالعات حقوق خصوصی |
| دوره | ۴۹ |
| شماره | ۳ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
چکیده
دسترسی به دادگستری و عدالت را باید یکی از اصول بنیادین در دادرسی مدنی برشمرد. این اصل را می‌توان به اعتبار دسترسی عینی و دسترسی کیفی به دادگستری تحلیل کرد. منظور از دسترسی عینی، تخصیص صحیح امکانات و منابع از طریق نظام توزیع صلاحیت‌ها، توسعۀ نظام‌مند فضاهای فیزیکی و جز آن به‌منظور کارامدی ساختار قضایی است. مراد از دسترسی کیفی، دادرسی منصفانه در مدت زمان معقول و متعارف و بدون تأخیر ناروا، با هزینۀ متعارف و در نهایت دستیابی به جبران متناسب و قابل اجرا بودن نتیجۀ حاصله است. به‌عبارت دیگر، درصورتی‌که دستیابی به دادگستری ارزان و کیفیت آیین دادرسی و نتیجۀ آن در سطح بالایی باشد، می‌توان گفت که آن دادگستری در دسترس‌تر است. حال اینکه چگونه می‌توان دادگستری در دسترس را از غیرقابل دسترس تشخیص داد، از کاربران واقعی دادگستری سؤال می‌شود تا تجارب و ارزیابی آنها از هزینه‌ها و کیفیت بررسی شود. بنابراین، تأکید پژوهش بر رویکرد کاربرمحور بوده و یافته‌ها براساس مصاحبه با کاربران واقعی دادگستری ارائه شده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و شیوۀ گردآوری اطلاعات علاوه‌بر کتابخانه‌ای و اسنادی، مراجعه به جامعۀ آماری به‌وسیلۀ پرسشنامه است. نتایج حاصل از گردآوری داده‌ها حاکی از آن است که کیفیت آیین دادرسی و کیفیت نتیجۀ دادرسی از دید کاربران در حد مطلوب است، ولی هزینه‌های دادخواهی (اعم از هزینۀ مالی، هزینۀ فرصت و هزینۀ نامشهود) بالاتر از میانگین و نامطلوب است. کاهش مدت زمان رسیدگی و ارائۀ احکامی با کیفیت بالا و هزینۀ متعارف برای مردم از راه‌های تضمین اصل دسترسی به دادگستری در نظام دادرسی مدنی ایران است.
کلیدواژه ها
- دسترسی به دادگستری
- کیفیت آیین دادرسی
- کیفیت نتیجه دادرسی
- نظام دادرسی مدنی ایران
- هزینه