اصل ۵۵ قانون اساسی

اصل ۵۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: دیوان محاسبات به کلیه حسابهای وزارتخانه‌ها، مؤسسات‏، شرکتهای دولتی و سایر دستگاه‌هایی که به نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند به ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد رسیدگی یا حسابرسی می‌نماید که هیچ هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد. دیوان محاسبات‏، حسابها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‌آوری و گزارش تفریغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می‌نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود.

• مشاهده اصل قبلی
• مشاهده اصل بعدی

مواد مرتبط

اصل ۵۴ قانون اساسی اصل ۷۶ قانون اساسی اصل ۱۳۳ قانون اساسی قانون دیوان محاسبات کشور قانون محاسبات عمومی

توضیح واژگان

«تفریغ»: در لغت به معنای تسویه و سرراست کردن آمده‌ است.

پیشینه

اصل 102 متمم قانون اساسی مشروطه بیان می‌دارد: «دیوان محاسبات مأمور به معاینه و تفکیک محاسبات اداره مالیه و تفریغ حساب کلیه محاسبین خزانه است و مخصوصاً مواظب است که هیچ یک از فقرات مخارج معینه در بودجه از میزان مقرره تجاوز ننموده، تغییر و تبدیل نپذیرد و هر وجهی در محل خود به مصرف برسد و همچنین معاینه و تفکیک محاسبه مختلفه کلیه ادارات دولتی را نموده، اوراق سند خرج محاسبات را جمع‌آوری خواهد کرد و صورت کلیه محاسبات مملکتی را باید به انضمام ملاحظات خود تسلیم مجلس شورای ملی نماید.».

فلسفه و مبانی نظری

فلسفه تفریق بودجه این بود که در حساب های مالی دولت پیچیدگی ها ادامه پیدا نکند و در یک مقطع زمانی بطور قطع به حساب های یک دوره مالی رسیدگی شود.

نکات تفسیری دکترین اصل 55 قانون اساسی

دیوان محاسبات زیر نظر مستقیم مجلس شورای اسلامی است و نهادی است که به کلیه حسابهای دستگاه‌های دولتی رسیدگی می‌کند تا هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکند. نظارت بر اجرای بودجه همانند نظارت بر تدوین بودجه حق قوه مقننه است، زیرا اگر چنین نظارتی وجود نداشته باشد، تصویب بودجه بی معنا خواهد بود.

نکات توضیحی اصل 55 قانون اساسی

دیوان محاسبات باید در اجرای وظایف قانونی خود طوری عمل کند که همیشه حسابهای جاری و سال قبل را در دست رسیدگی داشته باشد.

رویه های حکومتی

نظر تفسیری شماره ۱۱۱۶ /۲۱ /۷۵ مورخ ۱۴ /۹ /۱۳۷۵ شورای نگهبان: اصل ۵۵ قانون اساسی ناظر به اعتباراتی است که در بودجه کل کشور منظور شده و صلاحیت دیوان محاسبات در رسیدگی و حسابرسی محدود به همان موارد است.

نظر تفسیری شماره ۳۹۵۲ /۳۰ /۸۲ مورخ ۲۵ /۵ /۱۳۸۲ شورای نگهبان: «اصل ۵۵ قانون اساسی ناظر به اعتباراتی است که در بودجه کل کشور منظور شده و صلاحیت دیوان محاسبات در رسیدگی و حسابرسی محدود به همان موارد است.»

نکات توصیفی هوش مصنوعی اصل 55 قانون اساسی

1. دیوان محاسبات وظیفه رسیدگی و حسابرسی حساب‌های وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی و دستگاه‌های استفاده‌کننده از بودجه کل کشور را دارد.
2. رسیدگی‌ها باید طبق ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد انجام شود.
3. اطمینان از اینکه هیچ هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده باشد، بر عهده دیوان محاسبات است.
4. دیوان محاسبات همچنین باید اطمینان حاصل کند که هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد.
5. حساب‌ها، اسناد و مدارک مربوط به بودجه توسط دیوان محاسبات جمع‌آوری می‌گردد.
6. گزارش تفریغ بودجه سالانه به همراه نظرات دیوان محاسبات به مجلس شورای اسلامی تسلیم می‌شود.
7. گزارش‌های دیوان محاسبات باید در دسترس عموم قرار گیرد.

رویه های قضایی

• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال ماده ۵۵ اصلاحی آییننامه مالی و معاملاتی دانشگاهها

مقالات مرتبط

• مطالعه تطبیقی دیوان محاسبات ایران و امریکا
• نظارت مالی بر سازمان تامین اجتماعی
• نگرش نظام‌مند به قانون اساسی مبتنی بر الگوهای انسجام متن
• سازوکار نظارت مالی بر احزاب در حقوق موضوعه‌ ایران