بررسی تحولات قانونی بیمه اجباری وسایل نقلیه موتوری در حقوق ایران

عنوان	بررسی تحولات قانونی بیمه اجباری وسایل نقلیه موتوری در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	احسان مافی
استاد راهنما	غلامرضا حاجی نوری
استاد مشاور	حسن فرهودی نیا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	دانشگاه تبریز

بررسی تحولات قانونی بیمه اجباری وسایل نقلیه موتوری در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط احسان مافی، با راهنمایی غلامرضا حاجی نوری و با مشاوره حسن فرهودی نیا در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز دفاع گردید.

چکیده

بلا شک در حقوق ما دو ملاحظه ی، ناهماهنگی میان قواعد قانون بیمه ی اجباری سابق و دیگر قوانین کشور و وجود خلاءها و نارسایی زیاد موجود در قانون سابق، مقنن را بر آن داشت که به اصلاح قانون سابق کمر همت گمارد. از این رو قانونی تحت عنوان قانون اصلاح قانون بیمه ی اجباری مسیولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث، مشتمل بر سی ماده و بیست و پنج تبصره، در جلسه مورخ شانزده تیر یکهزار و سیصد و هشتاد و هفت و در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و طبق اصل هشتاد و پنج قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تصویب گردید و پس از موافقت مجلس با اجراء آزمایشی آن به مدت پنج سال، در تاریخ ۱۳۸۷/۵/۱۶به تایید شورای نگهبان رسید و متعاقب آن قانون بیمه ی اجباری سال ۱۳۴۷ نسخ گردید. با توجه به جدید التصویب بودن این قانون لزوم ارزیابی هر چه بیشتر این قانون به چشم می خورد. این ملاحظه محقق را بر آن داشت که به ارزیابی این قانون بپردازد. از این رو، محقق در طی این تحقیق درصدد ارزیابی این قانون و پاسخ گویی به این سیوال عمده که تا چه حد مقنن بر رفع این ایرادات موفق بوده، متمرکز بوده است. به این جهت، گذشته از فصل نخست، که به کلیات و مقدمات اختصاص دارد، محقق در فصل دوم این رساله به بیان تفاوت های موجود میان قانون بیمه ی اجباری سابق و قانون بیمه ی اجباری لاحق، در فصل سوم به بیان نوآوری های قانون بیمه ی اجباری لاحق و در نهایت به بیان معایب این قانون پرداخته است. با تتبع توام با تامل در مواد این قانون دریافته می شود که هدف مقنن از اصلاح این قانون چیزی جز حمایت هر چه بیشتر از زیان–دیدگان حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری نبوده است. مقنن با افزایش دایره ی خسارات قابل جبران و تسریع در پروسه ی جبران خسارت زیان دیدگان این گونه حوادث سعی در دستیابی به این هدف والای خود بوده است. به عنوان نتیجه این تحقیق می توان گفت که مقنن با تاسی از قوانین بعضی کشورهای دیگر، همچون قانون فرانسه، با جدا کردن قواعد بیمه ی اجباری از قواعد مسیولیت مدنی درصدد پی ریزی قواعد خاص مربوط به حوادث رانندگی بوده است تا بتواند در پرتوی آن دایره ی خسارت قابل جبران را افزایش و با تسریع در پروسه ی جبران خسارت زیان دیده از آنان حمایت هر چه بیشتری را به عمل آورد. حمایتی که الحق و النصاف تا حد زیادی به آن دست پیدا کرده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه مقدمه

۱– بیان مسیله ۱

۲– سیوالات پژوهش ۲

۳– پیشینه تحقیق ۳

۴– روش تحقیق ۵

۵– نتایج مورد انتظار ۶

فصل اول: کلیات

۱–۱– مفهوم بیمه و انواع آن

۱–۱–۱– تعریف عقد بیمه

۱–۱–۲– انواع بیمه

۱–۱–۳–تفاوت های اساسی بیمه های مسیولیت با سایر بیمه ها

۱–۱–۳–۱– تفاوت بیمه های مسیولیت و بیمه های اموال

۱–۱–۳–۲– تفاوت بیمه های مسیولیت و بیمه های اشخاص

۱–۱–۳–۳– تفاوت بیمه های مسیولیت و بیمه های حوادث

۱–۱–۴– نقش وکارکرد های بیمه های مسیولیت

۱–۲– ویژگی های خاص بیمه های مسیولیت دارندگان وسایل نقلیه

۱–۲–۱– نامعین بودن موضوع

۱–۲–۲– اجباری بودن بودن

۱–۲–۳– غیر قراردادی بودن

۱–۳– ضرورت ها و دلایل وضع قوانین مربوط به بیمه اجباری

۱–۴– پیشینه ی تصویب حقوق حوادث رانندگی و بیمه های اجباری دارندگان وسایل نقلیه موتوری

۱–۵– وضعیت زیان دیدگان ناشی از حوادث رانندگی در کشور های مختلف

۱–۶– ویژگی های مهم حقوق حوادث رانندگی و تفاوت آن با قواعد عام حقوق مسیولیت مدنی

۱–۷– مبانی مسیولیت در قوانین بیمه اجباری

۱–۷–۱– سیر تحولی و تکاملی مبنای مسیولیت

۱–۷–۲– اثر بیمه بر تحول مبنای مسیولیت مدنی

۱–۷–۳– مبنای مسیولیت در بیمه های اجباری

۱–۷–۳–۱– فرض تقصیر برای دارنده (اماره تقصیر)

۱–۷–۳–۲– تخلف از تعهد مربوط به حفاظت وسیله نقلیه موتوری

۱–۷–۳–۳– مسیولیت بدون تقصیر مبتنی بر ایجاد خطر

۱–۷–۳–۴– مسیولیت مطلق

۱–۸– دلایل و اهداف اصلاح قانون سابق

۱–۸–۲– اهداف اصلاح قانون سابق

۱–۸–۱– دلایل اصلاح قانون سابق

فصل دوم: تفاوت های قانون اصلاح در مقایسه با قانون سابق و تفسیر مواد مربوطه

۲–۱– تفاوت در باب مفاهیم کلیدی

۲–۱–۱– مفهوم دارنده

۲–۱–۱–۱–دلایل اهمیت تمیز مفهوم دارنده

۲–۱–۱–۲– تفاوت دو قانون در باب مفهوم دارنده

۲–۱–۲– مفهوم بیمه شونده

۲–۱–۳– مفهوم شخص ثالث

۲–۱–۴– مفهوم حادثه

۲–۱–۵– مفهوم خسارت

۲–۱–۵–۱– تصریح به جبران پذیری خسارات مالی و بدنی

۲–۱–۵–۲– عدم تصریح به جبران پذیری خسارات معنوی و عدم النفع

۲–۱–۵–۳– عدم شمول عقد بیمه نسبت به محکومیت های جزایی و پرداخت جرایم مالی

۲–۲– تفاوت در باب مکانیزم جبران خسارت از شخص زیان دیده

۲–۲–۱– محدود نبودن تعهدات بیمه گر به مبلغ بیمه ی خریداری شده در خسارات بدنی

۲–۲–۲– امکان رجوع مستقیم زیان دیده به بیمه گر

۲–۲–۳– امکان دخالت بیمه گر در دادرسی کیفری

۲–۳– تفاوت در باب رویکرد به پوشش و تضمین مسیولیت و یا خسارت

۲–۴– تفاوت در باب صندوق تامین خسارت

۲–۴–۱– تفاوت در سقف تعهدات صندوق تامین خسارت های بدنی

۲–۴–۲– تفاوت در منابع درآمد مالی صندوق تامین خسارت های بدنی

۲–۴–۳–تفاوت در عوارض و مالیات و هزینه های دادرسی و لازم الاجراء بودن اسناد صندوق

۲–۴–۴– تفاوت در ماهیت صندوق و نحوه اداره آن

فصل سوم: نوآوری های قانون اصلاح

۳–۱– نوآوری در شیوه ی تعیین حق بیمه ها و حداقل مبلغ بیمه ها

۳–۱–۱– افزایش معیار ها در تعیین حق بیمه ها

۳–۱–۲– امکان تقسیط حق بیمه

۳–۱–۳– نوآوری در نحوه تعیین و افزایش حداقل مبلغ بیمه

۳–۲– یکسان سازی دیه ی زن و مرد، مسلمان و غیر مسلمان

۳–۳– در نظر گرفتن ضمانت اجرای مناسب برای بیمه شدن وسایل نقلیه ی مختلف

۳–۴– بازیافت خسارت از مقصرین

۳–۵– حذف حکم استثناء خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه از قلمرو قانون

۳–۶– حق رجوع بیمه به راننده ی مقصر عمدی یا راننده ی مصرف کننده مواد مخدر

فصل چهارم: معایب موجود در قانون اصلاح قانون

۴–۱– ایرادات شکلی موجود در قانون اصلاح قانون بیمه اجباری سابق

۴–۱–۱– ایراد به عنوان قانون

۴–۱–۲– ایراد به نگارش قانون

۴–۲– ایرادات ماهوی موجود در قانون اصلاح قانون بیمه اجباری سابق

۴–۲–۱– ایراد بر مفهوم دارنده

۴–۲–۲– ایراد بر حذف استثناء خسارات ناشی از قوه ی قاهره از متن قانون

۴–۳–۳– ایراد بر پوشش گسترده ی خسارات بدنی

نتیجه گیری و پیشنهادات

فهرست منابع و ماخذ

پیوست ها

پیوست شماره (۱)

پیوست شماره (۲)

کلیدواژه ها

• وسایل نقلیه
• نظام حقوقی
• خسارت
• حادثه رانندگی
• ایران
• مسیولیت مدنی
• بیمه شخص ثالث
• بیمه اجباری
• دارنده
• شخص ثالث
• مسیولیت مدنی
• وسایل نقلیه موتوری