بررسی تطبیقی ارث دختر در فقه امام شافعی و قانون مدنی

عنوان	بررسی تطبیقی ارث دختر در فقه امام شافعی و قانون مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سمیه خویوز
استاد راهنما	ثمین عباسی
استاد مشاور	علیرضا شریفی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه پیام نور استان کردستان

بررسی تطبیقی ارث دختر در فقه امام شافعی و قانون مدنی عنوان پایان نامه ای است که توسط سمیه خویوز، با راهنمایی ثمین عباسی و با مشاوره علیرضا شریفی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان کردستان دفاع گردید.

چکیده

در مبانی اسلامی، موضوع ارث و به تبع آن، ارث دختر دارای اهمیت می باشد، ودر همین راستا چندین آیه از کتابِ هدایتگر قرآن کریم و صدها حکم و قاعده فقهی به آن اختصاص یافته است. هدف ازاین پژوهش، شناسایی ریشه و تفاوت بین قواعد ارث دختردر فقه شافعی و قانون مدنی می باشد. در قوانین اسلام، بین سهم دختر و پسر در ارث بردن، تفاوت قایل شده اند؛ و سهم دختر از ارث، نصف سهم پسر می باشد. با توجه به اینکه ارث دختر اگر تنها باشد از ترکه، و اگر متعدد باشد از ترکه می باشد، و اگر وراث همگی فرض بر باشند و کل ترکه کفایت دادن فروض را ننماید کسری از ارث دختر جبران می شود. سوال اینکه، حال دلیل این حکم در قانون مدنی و فقه شافعی چیست؟ مورد دیگر اینکه با توجه به قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه، اگر متوفی شافعی مذهب باشد تقسیم ارث وی تابع قانون مدنی نیست، بلکه تابع مذهب شافعی می–باشد و حکم خاصی که در فقه شافعی وجود دارد و در قانون مدنی نیست، این است که به دختر بیش از فرض مذکور ارث داده نمی شود. این پژوهش که به روش تحلیلی – توصیفی و با استفاده از منابع مکتوب که در فهرست منابع به آن اشاره شده، به بررسی موضوع پرداخته است، و چنین نتیجه گرفته شده است که میزان ارث دختردر فقه شافعی و قانون مدنی تفاوتی با هم ندارد. تفاوت فقه شافعی و قانون مدنی در این است که، در فقه شافعی ارث بیش از فرض مذکور به دختر داده نمی شود، بلکه این اضافه به عصبه می رسد، اما در قانون مدنی اگر ترکه اضافی داشته باشد، دوباره به میزان فرض به دختر و به سایر فرض برها داده می شود، البته به اسستثناءِ زوج یا زوجه و مادر اگر حاجب داشته باشد. برداشت های مختلف از مضامین آیات مربوط به ارث دلیل دیگر این اختلاف می باشد. در این زمینه می توان این راهکار را ارایه داد که بروز رسانی ارث با فقه نوین و تطبیق آن با قانون مدنی و اجتهادی جدید و بروز در مورد ارثیه اناث به عمل آید. تاکنون پیرامون موضوع پژوهش تلاش اصولی و همه جانبه صورت نگرفته است و تحقیقات انجام شده جنبه کلی داشته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده

مقدمه

الف) بیان مساله

ب) پیشینه تحقیق

ج) ضرورت و اهمیت تحقیق

د) اهداف تحقیق

ه) سوالات تحقیق

و) فرضیه های تحقیق

ز) روش انجام تحقیق

ر) ساماندهی کلی تحقیق

بخش اول: کلیات ۱–۱– مفاهیم

۱–۱–۱– ارث

۱–۱–۲– میراث

۱–۱–۳– مورث

۱–۱–۴– وارث

۱–۲– موجبات ارث

۱–۲–۱– نسب

۱–۲–۲– سبب

۱–۳– شرایط ارث

۱–۳–۱– شروط ارث در فقه امام شافعی

–۲–۳–۱ شرایط ارث در قانون مدنی

۱–۴– موانع ارث

۱–۵– فرض و صاحبان فرض و قرابت

۱–۵–۱– فرض و صاحبان فرض

۱–۵–۲– قرابت

۱–۵–۲–۱– درجاتی

۱–۵–۲–۲– طبقاتی

۱– ۶– دیون متعلقه به ترکه

۱–۷– ضرورت بحث ارث در فقه اهل سنت

۱–۷–۱– ضرورت بحث ارث در فقه اهل سنت

۱–۷–۲– قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه

بخش دوم: میزان و مستندات ارث دختر و دختران ۲–۱– میزان ارث دختر و دختران در قانون مدنی و فقه شافعی

۲–۱–۱– میزان ارث دختر و دختران در قانون مدنی

۲–۱–۲– میزان ارث دختر و دختران در فقه شافعی

۲–۱–۱–۱– میزان ارث دختر و دختران در فروض مختلف در قانون مدنی ۲۲ ۲–۱–۲–۱– میزان ارث دختر و دختران در فروض مختلف در فقه شافعی

۲–۱–۱–۲– در فرض وجود وارث یا وراث فرض بر دیگر در قانون مدنی

۲–۱–۲–۲– در فرض وجود وارث یا وراث فرض بر دیگر در فقه شافعی

۲–۱–۱–۳– در فرض وجود برادر یا برادران در قانون مدنی

۲–۱–۲–۳– در فرض وجود برادر یا برادران در فقه شافعی

۲–۲– مستندات ارث دختر و دختران در قانون مدنی و فقه شافعی

۲–۲–۱– مستندات ارث دختر و دختران در قانون مدنی

۲–۲–۱–۱– مواد قانونی مرتبط

۲–۲–۱–۲– مستندات فقهی قانون مدنی و تفسیر آنها

۲–۲–۲– مستندات فقهی ارث دختر و دختران در فقه شافعی

۲–۲–۲–۱– آیات قرآنی و تفسیر آنها

۲–۲–۲–۲– احادیث مرتبط با ارث دختر و دختران

بخش سوم: آثار ارث دختر و دختران ۳–۱– آثار ارث دختر و دختران در قانون مدنی

۳–۲– آثار ارث دختر و دختران در فقه شافعی

نمونه ای از گواهی حصر وراثت

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• دختر
• ارث