بررسی ماهیت و اسباب اتهام در حقوق کیفری ایران و اسناد بین المللی

عنوان	بررسی ماهیت و اسباب اتهام در حقوق کیفری ایران و اسناد بین المللی
رشته	حقوق
دانشجو	میلاد مهربان
استاد راهنما	منصور رحمدل
استاد مشاور	علی آزمایش
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

بررسی ماهیت و اسباب اتهام در حقوق کیفری ایران و اسناد بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط میلاد مهربان، با راهنمایی منصور رحمدل و با مشاوره علی آزمایش در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

در بند ۳ ماده ۱۴ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی به طور صریح و شفاف مقرر گردیده که متهم می بایست از دلایل و اسباب اتهام آگاه شود (تفهیم اتهام).در حقوق ایران نیز در اصل ۳۲ قانون اساسی و مواد ۱۳۴و.۱۲۹و.۲۴ آیین دادرسی کیفری قانون گذار بجای عبارت ماهیت اتهام از عبارت موضوع اتهام استفاده کرده است؛به نظر می رسد عبارت موضوع به ماهیت بر میگردد و در حقیقت بین این دو هیچ تفاوتی وجود ندارد.عبارت ماهیت به عناصر جرم بر میگردد.این بدان معنی است که قبل از تفهیم اتهام به متهم قاضی میبایست ماهیت اتهام را تشخیص دهد.ماهیت از رفتاری که به عنوان جرم تلقی و ادعا شده که متهم آن را انجام داده است، ناشی میشود.(عنصر مادی) رفتار یاد شده نیز باید عامدانه انجام شده باشد (عنصر معنوی) زمانیکه قاضی ماهیت را تشخیص می دهد سپس می تواند وصف را تعیین کند ؛تطبیق وصف بر ماهیت یک اتهام به مثابه نامگذاری اسم برای یک شخص است و در حقیقت وصف اسم است و ماهیت مسمی.اهمیت ماهیت اتهام در آن است که وقتی متهم از ماهیت اتهام مطلع است پس از آن وی می تواند ساختار دفاع از خود را مدیریت کرده و دفاع صحیح خویش را ارایه کند.بین ساختار دفاع و ماهیت اتهام رابطه مستقیم وجود دارد بنابراین دفاع زمانی کامل است که متهم از جزییات اتهام انتسابی آگاه باشد ولذا این جزییات برای ارایه و تدارک یک دفاع مناسب به متهم کمک میکندکه طبیعتا بدون اطلاع یا آگاهی از ماهیت اتهام وی قادر به ارایه دفاع مناسبی نخواهد بود.تعیین وصف نامناسب می تواند حقوق متهم را به مخاطره بیندازد زیرا که یکی از آثار تعیین(تطبیق) وصف نادرست محکومیت متهم به مجازات نامتناسب می تواند باشد.این پژوهش جنبه های مختلف ماهیت و وصف اتهام را بررسی می کند بدین ترتیب که در فصل اول به کلیات موضوع پرداخته شده و در فصل دوم به ماهیت و وصف اتهام و در فصل سوم اسباب اتهام مورد بررسی واقع شده است.کلمات کلیدی: ماهیت اتهام؛ موضوع اتهام؛ وصف اتهام؛ اسباب

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ۱

بیان مسیله ۴

اهمیت وضرورت پژوهش ۵

پیشینه پژوهش ۵

اهداف پژوهش ۶

پرسش های تحقیق ۶

پرسش اصلی ۷

پرسشهای فرعی ۸

فرضیه های پژوهش ۸

فرضیه سوال اصلی ۸

فرضیه سوالات فرعی ۸

شیوه پژوهش ۹

روش و ابزار گردآوری اطلاعات ۹

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۹

مشکلات پژوهش ۹

ساماندهی و ساختار پژوهش ۱۰

فصل ۱: کلیات و مفاهیم

مدخل ۱۱

۱–۱– چارچوب نظری اتهام در قلمرو نقض نظم عمومی ۱۳

۱–۱–۱– مفهوم شناسی ۱۴

۱–۱–۱–۱– تعریف لغوی اتهام ۱۴

۱–۱–۱–۲– تعریف فقهی–حقوقی اتهام ۱۴

۱–۱–۱–۳– تفکیک اتهام از جرم ۱۵

۱–۱–۲– چرایی جرم انگاری عمل ممنوعه از دیدگاه قانون گذار ۱۶

۱–۱–۲–۱– آغاز اتهام ۱۸

۱–۱–۲–۲– پایان اتهام ۱۸

۱–۱–۳– چگونگی انتساب اتهام ۲۰

۱–۱–۳–۱– تبیین انتساب اتهام و اجزای آن ۲۰

۱–۱–۳–۱–۱– انتساب اتهام ۲۱

۱–۱–۳–۲– تحقیقات مقدماتی و سلسله مراتب انتساب ۲۳

۱–۱–۳–۳– عواقب انتساب ۲۵

۱–۲– تعارض اتهام با اصول کلی حقوقی ۲۶

۱–۲–۱– اصل برایت ومفاهیم مرتبط ۲۶

۱–۲–۱–۱– مفهوم اصل برایت ۲۷

۱–۲–۱–۱–۱– اصل برایت در اسناد بین المللی: ۲۹

۱–۲–۱–۲– اصل عدم ۳۱

۱–۲–۱–۳– اصل اباحه ۳۲

۱–۲–۲– کلیاتی در مورد حقوق دفاعی متهم ۳۵

۱–۲–۲–۱– تبیین متهم ۳۹

۱–۲–۲–۲– تفکیک متهم با عناوین مشابه ۴۱

۱–۲–۲–۲–۱– مظنون ۴۲

۱–۲–۲–۲–۲– مشتکی عنه ۴۴

۱–۲–۲–۲–۳– محکوم علیه یا مجرم ۴۴

نتیجه گیری فصل اول: ۴۶

فصل ۲: ماهیت و وصف اتهام

مدخل؛ ۴۸

۲–۱– ماهیت اتهام ۴۹

۲–۱–۱– موضوع اتهام ۵۰

۲–۱–۱–۱– اطلاع از ماهیت اتهام ۵۱

۲–۱–۱–۱–۱– آگاهی از موضوع و دلایل اتهام ۵۱

۲–۱–۱–۲– آگاهی از توصیف حقوقی اتهام ۵۱

۲–۱–۲– تفهیم اتهام ۵۲

۲–۱–۲–۱– مفهوم تفهیم اتهام و ارتباط آن با اصول کلی حقوق کیفری ۵۶

۲–۱–۲–۲– ضوابط حاکم بر تفهیم اتهام ۵۷

۲–۲– وصف اتهام ۵۸

۲–۲–۱– مرجع و معیار های تعیین وصف اتهام ۵۹

۲–۲–۱–۱– مرجع تعیین وصف ۵۹

۲–۲–۱–۲– معیار تعیین وصف ۶۰

۲–۲–۱–۲–۱– تشخیص وصف صحیح: ۶۰

۲–۲–۲– ضرورت انطباق وصف بر ماهیت یک اتهام ۶۱

۲–۲–۲–۱– انطباق و تعیین تکلیف ۶۱

۲–۲–۲–۲– عدم انطباق ونتایج حاصله ۶۲

۲–۲–۲–۲–۱– انتخاب وصف توسط شاکی و اختلاف نظر با دادسرا: ۶۳

۲–۲–۲–۲–۲– انتخاب وصف توسط دادسرا و اختلاف نظر با دادگاه بدوی ۶۴

۲–۲–۲–۲–۳– اختلاف نظر دادگاه بدوی و تجدید نظردر مورد وصف انتخابی ۶۴

۲–۲–۳– تغییر و تصحیح وصف اتهام ۶۵

۲–۲–۳–۱– تغییر وصف مجرمانه ۶۵

۲–۲–۳–۲– تصحیح وصف مجرمانه ۶۶

۲–۲–۳–۲–۱– ممنوعیت طرح شکایت مجدد با تغییر وصف اتهام پس از اعتبار امر مختوم

جزایی ۶۷

نتیجه گیری فصل دوم: ۷۲

فصل ۳: اسباب اتهام

مدخل؛ ۷۵

۳–۱– جایگاه سبب در جهت اثبات یا رد اتهام ۷۶

۳–۱–۱– مفهوم سبب ۷۸

۳–۱–۱–۱– مفهوم لغوی ۷۸

۳–۱–۱–۲– مفوم فقهی و اصولی ۷۹

۳–۱–۱–۲–۱– سبب (امارت ثبوت حکم شرعی) ۷۹

۳–۱–۱–۲–۲– سببیت ۷۹

۳–۱–۱–۳– مفهوم حقوقی ۷۹

۳–۱–۲– مفهوم دلیل کیفری ۸۲

۳–۱–۲–۱– دلیل کیفری ۸۲

۳–۱–۲–۲– نقش دلیل در اقناع وجدانی مقام قضایی ۸۵

۳–۱–۲–۳– تفاوت سبب با دلیل کیفری ۸۶

۳–۱–۳– کاربرد واصول حاکم بر دلیل در امور کیفری ۸۹

۳–۱–۳–۱– کاربرد دلیل در امور کیفری ۸۹

۳–۱–۳–۱–۱– بر حسب موقعیت دلیل ۸۹

۳–۱–۳–۱–۲– بر حسب متون قانونی ۹۰

۳–۱–۳–۱–۳– بر حسب علم و یقین یا اعتقاد باطنی قاضی ۹۱

۳–۱–۳–۲– اصول حاکم بر دلیل ۹۳

۳–۱–۳–۲–۱– اصل قانونی بودن دلیل ۹۳

۳–۱–۳–۲–۲– تحصیل دلیل با توسل به وسایل قانونی ۹۳

۳–۲– نقش ادله کیفری در تعیین و انتساب اتهام ۹۵

۳–۲–۱– چارچوب های قانونی اداره دلیل ۹۷

۳–۲–۱–۱– ادله کلاسیک ۹۷

۳–۲–۱–۱–۱– اقرار ۹۷

۳–۲–۱–۱–۲– شهادت شهود ۹۹

۳–۲–۱–۱–۳– علم قاضی ۱۰۰

۳–۲–۱–۱–۴– قسامه سوگند ۱۰۲

۳–۲–۱–۱–۵– اماره ۱۰۴

۳–۲–۱–۲– ادله مدرن ۱۰۶

۳–۲–۱–۲–۱– نظریات کارشناسان (معاینات علمی و فنی) ۱۰۸

۳–۲–۱–۲–۲– پلیس علمی ۱۰۹

۳–۲–۲– تحصیل دلیل جهت اثبات یا رد اتهام و ارتباط آن با عناصر سه گانه جرم ۱۱۰

۳–۲–۲–۱– تبیین تحصیل دلیل به طرق مشروع ونامشروع ۱۱۱

۳–۲–۲–۱–۱– تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری ۱۱۳

۳–۲–۲–۱–۲– دلیل مشروع و مشروعیت تحصیل دلیل ۱۱۴

بطلان ۱۱۵

سلب اعتبار از دلیل ۱۱۵

۳–۲–۲–۲– دلیل و ارتباط آن با عناصر ۳گانه جرم ۱۱۷

۳–۲–۲–۲–۱– دلیل و عنصر قانونی ۱۱۷

۳–۲–۲–۲–۲– دلیل و عنصر مادی ۱۱۸

۳–۲–۲–۲–۳– دلیل و عنصر معنوی ۱۱۸

نتیجه فصل سوم؛ ۱۲۰

نتیجه گیری و ارایه پیشنهادات ۱۲۱

منابع و ماخذ: ۱۳۰

کلیدواژه ها

• اسناد بین المللی
• حقوق جزا
• اتهام
• آیین دادرسی کیفری
• متهم
• اصل برایت
• اتهام
• ایران