حق معنوی در نظام کپیرایت؛ رهیافت نظری
حق معنوی در نظام کپیرایت؛ رهیافت نظری نام مقاله ای از محمد هادی میر شمسی و میلاد حامدی است که در شماره اول (دی ۱۳۹۷) فصلنامه علمی دانشنامه های حقوقی منتشر شده است.
چکیده
حق معنوی یکی از حقوق اعطایی به مؤلف در حقوق مالکیت ادبی و هنری است که بهموجب آن، مؤلف می‌تواند اثر را متعلّق به خود بداند، از تمامیت اثرش حفاظت کند و مانع تحریف یا تغییر در اثر خود شود. این حق برخلاف حق مادی که از منافع مالی مؤلف حمایت می‌کند، بر حمایت از شخصیت مؤلف تمرکز دارد. باور غالب این است که حق معنوی برای نخستین بار در کشورهای تابع نظام حق مؤلف مثل فرانسه و آلمان شناسایی شد، اما بررسی‌های تاریخی خلاف این باور را ثابت می‌کند. در نیمه دوم قرن هجدهم در جریان رسیدگی به دو دعوای مهم در بریتانیا، برای نخستین بار حق معنوی مورد بحث قرار گرفت و این حق در رویة قضایی این کشور به‌عنوان خاستگاه نظام کپیرایت به رسمیت شناخته شد. رویکرد کپیرایت به حق معنوی ناشی از عوامل تاریخی و فرهنگی و مبتنی بر مبنای انگیزشی و فایدهگرایی است و با دیدگاه نظام حق مؤلف متفاوت است. در کشورهای تابع نظام کپیرایت، قبل از پیوستن به کنوانسیون برن، با استفاده از شیوههایی چون جازدن و هتکشهرت و همچنین با استناد به مفاد قرارداد، از حق معنوی مؤلف حمایت میشد و حتی امروزه در شرایط پساز الحاق به این کنوانسیون و ضرورت حمایت از حق معنوی بهموجب ماده 6 مکرر آن، همین شیوهها همچنان مورد استفادة دادگاهها قرار میگیرد. در این نوشتار پیشینه و مبنای حق معنوی در نظام کپیرایت، عوامل اثرگذار بر این رویکرد و شیوههای حمایت از حق معنوی مؤلف بررسـی میشود.
کلیدواژه ها
- حق معنوی
- نظام کپیرایت
- مبنای شخصیت
- مبنای فایدهگرایی
- نظام کامن‌لا