ماده ۲۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۲۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی: در صورتی که طرفین دعوا یا یکی از آنان به اطلاعات اهل محل استناد نمایند، اگر چه به‌طور کلی باشد و اسامی مطلعین را هم ذکر نکنند، دادگاه قرار تحقیق محلی صادر می‌نماید. چنانچه قرار تحقیق محلی به درخواست یکی از طرفین صادر گردد، طرف دیگر دعوا می‌تواند در موقع تحقیقات، مطلعین خود را در محل حاضر نماید که اطلاع آن‌ها نیز استماع شود.

رویه قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۴۰۵ مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۱۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تصدی کارشناس برای اجرای قرارهای تحقیق و معاینه محلی
• نظریه شماره 7/1402/469 مورخ 1402/09/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قرار تحقیق محلی در فضای مجازی در دعاوی ورشکستگی و اعسار

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

تحقیقات محلی: عبارت است از به دست آوردن اطلاعات اهل محل در مورد امر مورد ادعا، اطلاعات اهل محل نیز در حقوق اسلام استفاضه نامیده می‌شود.

پیشینه

مفاد این ماده در ماده ۳۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ بیان شده بود با این تفاوت که در ماده جدید تحقیق محلی در مورد بررسی صحت و اصالت سند پیش‌بینی نشده‌است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

آثار قرار معاینه محل یا تحقیق محلی به درخواست هریک از اصحاب دعوی به شرح ذیل می‌باشد:

1. با درخواست یکی از طرفین طرف دیگر نیز می‌تواند مطلعین خود را در محل حاضر نماید.
2. تهیه وسیله اجرای قرار معاینه محل یا تحقیق محلی به عهده درخواست کننده می‌باشد.
3. عدم تهیه وسیله اجرای قرار، موجب خروج آن از اعداد دلایل درخواست کننده می‌باشد.

شایان ذکر است با توجه به اینکه تحقیقات محلی در قانون عنوان خاصی غیر از عنوان شهادت دارد پس نباید آن را مشمول آثار و احکام خاصه شهادت دانست. آنچه گواه بیان می‌کند بینه شرعی می‌باشد اما در مبحث تحقیق محلی استطلاع از کسانی که در حاشیه دعوا اطلاعاتی دارند مدنظر است؛ که جنبه اماره داشته و ممکن است موجب علم یا اطمینان قاضی شود.

نکات توضیحی

اقدام دادگاه در مورد اجرای تحقیق محلی به این صورت است که پس از تقاضای هر یک از طرفین دعوا در این مورد ابتدا دادگاه قرار تحقیق محلی صادر می‌نماید در این قرار آنچه قرار است مورد بررسی و پرسش قرار گیرد به‌طور دقیق مشخص می‌شود تا وظایف دادرس تحقیق محلی دقیقاً مشخص باشد، پس از آن وقت و محل اجرای قرار معاینه محل تعیین شده و در آن تاریخ با حضور دادرس (عدم حضور طرفین مانع اجرا نمی‌باشد) مفاد قرار اجرا می‌شود.