مسولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی با تاکید بر کنوانسیون های بین المللی

عنوان	مسولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی با تاکید بر کنوانسیون های بین المللی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	دریا دهقانی درآباد
استاد راهنما	کمال قبادی
استاد مشاور	پژمان پیروزی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

مسولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی با تاکید بر کنوانسیون های بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط دریا دهقانی درآباد، با راهنمایی کمال قبادی و با مشاوره پژمان پیروزی در سال ۱۳۹۵ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس دفاع گردید.

چکیده

از بدو فعالیت حمل و نقل بوسیله هواپیما و گسترش استفاده از آن بین کشورهای جهان و پیشرفت سریع تکنولوژی پرواز، کم کم به این فکر افتادند که قوانین و مقررات متحدالشکلی را جهت ایجاد یک نظم واحد در زمینه حمل و نقل بار و مسافر اعمال نمایند ، برای نیل به این مقصود در سال ۱۹۲۹ معاهده مربوط به یکسان سازی کردن برخی از مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی معروف به کنوانسیون ورشو به تصویب رسید ، که تقریبا درتمام دنیا اجراء می گردد ، مقررات این کنوانسیون ناظر به مسیولیت مدنی قراردادی متصدی حمل و نقل است زمانی که مسافر در جریان پرواز و یا سوار و پیاده شدن از هواپیما کشته و یا مصدوم شود و یا در صورت از بین رفتن کالا و وسایل همراه مسافر و تاخیر مسافر و کالاهای موضوع قرارداد حادث شود تابع این کنوانسیون و پروتکل های اصلاحی آن و کنوانسیون جدید مونترال مصوب ۱۹۹۹ خواهد بود. کنوانسیون ورشو در راستای حمایت از صنعت نوپای هوانوردی مبتنی بر اثبات تقصیر متصدی حمل و نقل شکل گرفت و با پیشرفت این صنعت در جهت حمایت از حقوق مسافرین و صاحبان کالا به منظور روزآمد کردن و ادغام کنوانسیون ورشو واسناد مرتبط با آن، کنوانسیون مونترال تدوین گردید. و در خصوص موضوع پایان نامه حاضر یعنی بحث مسیولیت مدنی در معنای عام و خاص خود در حوادث هوایی، در نظام حقوقی ایران تا قبل از الحاق کشورمان به کنوانسیون ورشو، مقررات حاکم بر قانون تجارت و قواعد عام مدنی و قانون مسیولیت مدنی به اجراء در می آمد ، ولیکن در سال ۱۳۵۴ با تصویب کنوانسیون ورشو و پروتکل های اصلاحی آن در مجلس ، ایران نیز به این کنوانسیون ملحق و مسیولیت قراردادی بهره برداران وسایل حمل و نقل تابع مقررات این کنوانسیون گردید. سپس قانون گذار در سال ۱۳۶۴ این مقررات را شامل پروازهای داخلی نیز دانست و نهایتا قانونگذار در سال ۱۳۹۱ با رویه های متعددی که در سیستم قضایی کشور بوجود آمده بود ، قانون جدید تکلیف چگونگی شمول کنوانسیون ورشو در پروازهای داخلی و بین المللی را روشن و در بحث مسیولیت غیر قراردادی متصدیان حمل و نقل هوایی ، از آنجایی که قانونگذار مقررات خاصی را پیش بینی ننموده است ، و کشورمان نیز به کنوانسیون رم ۱۹۵۲ که ناظر به مسیولیت غیر قراردادی بهره برداران وسایل حمل و نقل هوایی است و از مسیولیت محض پیروی می کند نپیوسته است ، لذا قواعد عام ناظر بر مسیولیت مدنی مبانی جبران خسارات وارده به زیان دیدگان می باشد که مبتنی بر تیوری خطر است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده

مقدمه

۱– بیان مساله

۲– ضرورت انجام تحقیق

۳– پیشینه تحقیق

۴– سوال های تحقیق

۵– فرضیه های تحقیق:

۶– اهداف تحقیق

۷– روش تحقیق

۸– ساماندهی تحقیق

فصل اول: طرح و بررسی مسیولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی ۱–۱– تبیین مفاهیم و اصطلاحات

۱–۱–۱– تعریف مسیولیت مدنی

۱–۱–۱–۱– مفهوم لغوی مسیولیت:

۱–۱–۱–۲– مسیولیت مدنی از دیدگاه حقوقدانان

۱–۱–۲– مسیولیت مدنی از حیث قلمرو

۱–۱–۲–۱– مسیولیت مدنی ناشی از قراراد

۱–۱–۲–۲– مسیولیت مدنی خارج از قرارداد

۱–۱–۳– تعریف هواپیما و مفهوم حادثه هوایی

۱–۱–۳–۱– تعریف هواپیما

۱–۱–۳–۲– تعریف حادثه

۱–۱–۳–۲–۱– مفهوم حادثه در لغت

۱–۱–۳–۲–۲– مفهوم حادثه از منظر حقوقدانان

۱–۱–۳–۲–۳– مفهوم حادثه هوایی در رویه قضایی

۱–۲– پیشینه تاریخی مسیولیت مدنی در حوادث هوایی و قوانین و مقررات حاکم بر حمل و نقل هوایی

۱–۲–۱– بررسی سیر تحول قوانین و مقررات حاکم بر حقوق حمل و نقل بینالملل هوایی

۱–۲–۲– کنوانسیون ورشو۱۹۲۹

۱–۲–۲–۱– قلمرو اجرایی کنوانسیون ورشو

۱–۲–۲–۲– ایرادات وارده به کنوانسیون ورشو

۱–۲–۲–۳– پروتکل لاهه ۱۹۵۵

۱–۲–۲–۴– پروتکل گواتمالا ۱۹۷۱

۱–۲–۲–۵– پروتکلهای چهارگانه مونترال ۱۹۷۵

۱–۲–۲–۶ موافقتنامه مونترال

۱–۲–۳– کنوانسیون گوادلاخارا ۱۹۶۱

۱–۲–۴– کنوانسیون مونترال ۱۹۹۹

۱–۳– مقررات ایرانی حاکم بر حمل و نقل هوایی داخلی

۱–۳–۱– قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۱۳۲۸

۱–۳–۲– قانون اجازه الحاق دولت ایران به کنوانسیون ورشو ۱۹۲۹و پروتکل لاهه ۱۹۵۵ و کنوانسیون گوادلاخارا ۱۹۶۱ و پروتکل گواتمالا ۱۹۷۱

۱–۳–۳– قانون مجازات اخلالکنندگان در امنیت پرواز و خرابکاری در وسایل و تاسیسات هواپیمایی

۱–۳–۴– قانون تعیین حدود مسیولیت شرکتهای هواپیمایی ایران مصوب ۱۳۹۱

۱–۴– قلمرو مسیولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی

۱–۴–۱– مسیولیت قراردادی ناشی از حوادث هوایی

۱–۴–۱–۱– مسیولیت قراردادی متصدی حمل و نقل هوایی

۱–۴–۱–۲– مسیولیت قراردادی شرکتهای سازنده و تعمیرکننده هواپیما در مقابل متصدی حمل ونقل

۱–۴–۱–۲–۱– مسیولیت قراردادی شرکت سازنده هواپیما در مقابل متصدی حمل و نقل هوایی

۱–۴–۱–۲–۲– مسیولیت قراردادی شرکت تعمیر کننده هواپیما در مقابل متصدی حمل و نقل

۱–۴–۲– مسیولیت غیر قراردادی ناشی از حوادث هوایی

۱–۴–۲–۱– مسیولیت غیر قراردادی شرکتهای سازنده هواپیما در مقابل زیان دیده

۱–۴–۲–۲– مسیولیت غیر قراردادی شرکت تعمیر کننده در مقابل زیان دیده

۱–۴–۲–۳– مسیولیت قهری کارکنان هواپیما در مقابل زیان دیده

۱–۴–۲–۴– امکان جمع مسیولیت قراردادی و غیرقراردادی در حوادث هوایی

۱–۵– مبانی مسیولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی

۱–۵–۱– مبنای فقهی مسیولیت مدنی در حوادث هوایی

۱–۵–۱–۱– قاعده لاضرر

۱–۵–۱–۲– قاعده اتلاف

۱–۵–۲– مبنای حقوقی مسولیت مدنی متصدی حمل و نقل در حوادث هوایی مطابق با کنوانسیون ورشو

۱–۵–۲–۱– نظریه تقصیر

۱–۵–۲–۲– نظریه خطر ۵۰ ۱–۵–۲–۳– نظریه های مختلط

۱–۵–۲–۴– نظریه تضمین حق

۱–۵–۲–۵– مبنای حقوقی در کنوانسیون ورشو

۱–۵–۳– مبانی مسیولیت مدنی سایر اشخاص مسیول در حوادث هوایی

۱–۵–۳–۱– نظریه خطر

۱–۵–۳–۲– نظریه تقصیر

۱–۵–۳–۳– نظریه تضمین حق

۱–۵–۳–۳–۱– خسارت جسمی

۱–۵–۳–۳–۲– خسارات معنوی و اقتصادی

فصل دوم: ارکان تحقق مسیولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی ۲–۱– ورود خسارات و انواع آن در نتیجه حوادث هوایی

۲–۱–۱– ورود خسارات شخصی

۲–۱–۱–۱– فوت

۲–۱–۱–۲– صدمه بدنی

۲–۱–۱–۳– صدمه روانی

۲–۱–۱–۳–۱– تعریف خسارت معنوی

۲–۱–۱–۳–۲– قابل مطالبه بودن خسارت معنوی

۲–۱–۲– ورود خسارات مالی و خسارت ناشی از تاخیر

۲–۱–۲–۱– خسارات وارده به کالا

۲–۱–۲–۱–۱– تلف کالا

۲–۱–۲–۱–۲– صدمه به کالا

۲–۱–۲–۱–۳– مفقود شدن کالا

۲–۱–۲–۲– خسارت وارده به بار همراه مسافر

۲–۱–۲–۲–۱– ورود خسارت به بار همراه تحویل ثبت شده

۲–۱–۲–۲–۲– ورود خسارت به بار همراه تحویل ثبت نشده

۲–۱–۲–۳– خسارت ناشی از تاخیر

۲–۱–۲–۳–۱– تمایز میان تاخیر و عدم اجرای قرارداد حمل و نقل

۲–۱–۲–۳–۲– شرایط تحقق مسوولیت متصدی در حالت تاخیر

۲–۲– وجود فعل زیان بار در حادثه هوایی

۲–۲–۱– فعل زیان بار شخصی در حوادث هوایی

۲–۲–۱–۱– فعل زیان بار ناشی از مالکیت و بهره برداری از هواپیما

۲–۳– ضرورت رابطه سببیت در حوادث هوایی و نوع تعهد در قبال حوادث هوایی

۲–۳–۱– رابطه سببیت

۲–۳–۱–۱– رابطه سببیت بین فعل مدیون و انجام نشدن قرارداد

۲–۳–۱–۳– نوع تعهد متصدی حمل و نقل درکنوانسیون ها

۲–۳–۱–۳–۱– تعهد به نتیجه و وسیله در سیستم ورشو

۲–۳–۱–۳–۲– تعهد به وسیله و نتیجه کنوانسیون مونترال ۱۹۹۹

۲–۳–۲– موارد معافیت از مسوولیت ناشی از حوادث هوایی

۲–۳–۲–۱– موارد معافیت متصدی حمل و نقل از مسیولیت در برابر کالا و مسافر

۲–۳–۲–۱–۱– اتخاذ کلیه تدابیر لازم

۲–۳–۲–۱–۲– فورس ماژور

۲–۳–۲–۱–۳– تقصیر زیان دیده

۲–۳–۲–۱–۴– وضعیت جسمی مسافر و عیب مخفی کالا

۲–۳–۲–۱–۵– گذاشتن مهلت اقامه دعوا

۲–۳–۲–۱–۶– خطاب در امر خلبانی و هندلینگ

۲–۳–۲–۲– موارد عدم امکان استناد متصدی حمل و نقل به معافیت

۲–۳–۲–۲–۱– کوتاهی در تحویل به موقع بلیط حایز شرایط به مسافر

۲–۳–۲–۲–۲– کوتاهی در تحویل به موقع رسید حایز شرایط برای لوازم شخصی مسافر

۲–۳–۲–۲–۳– کوتاهی در تحویل بارنامه هوایی حایز شرایط

۲–۳–۲–۲–۴– در مواردی که متصدی حمل و نقل مرتکب تخلف عمدی شده باشد

فصل سوم: بررسی آثار مسیولیت مدنی ناشی از حوادث هوایی و جبران خسارات ۳–۱– جبران خسارت ناشی از حوادث هوایی توسط متصدی حمل ونقل

۳–۱–۱– جبران خسارت به جهت فوت و صدمه جسمی و خسارات مادی

۳–۱–۱–۱– نحوه ی جبران خسارت در فوت و صدمه جسمی در پروازهای بین المللی

۳–۱–۱–۲– نحوه ی جبران خسارت ناشی از فوت و صدمه جسمی در پروازهای داخلی ایران ونظریات حقوق دانان در این خصوص تا قبل از سال ۱۳۹۱

۳–۱–۱–۳– آیا غرامت منظور در کنوانسیون ۱۹۲۹ ورشو مصوب خرداد ماه ۱۳۵۴ مربوط به یکسان سازی حمل ونقل هوایی منصرف از دیه قانون مجازات اسلامی است؟

۳–۱–۱–۴– نحوه جبران خسارات توسط متصدی حمل ونقل به جهت صدمه جسمی و فوت بعد از سال ۱۳۹۱

۳–۱–۱–۵– نحوه جبران لطمات و صدمات روحی ناشی از حوادث هوایی:

۳–۱–۱–۶– نحوه جبران خسارت مادی در حوادث هوایی توسط متصدی حمل ونقل

۳–۱–۱–۷– نحوه جبران خسارت در صورت تاخیر توسط متصدی حمل ونقل

۳–۱–۱–۷–۱– نحوه جبران خسارت در صورت تاخیر در پروازهای بین المللی

۳–۱–۱–۷–۲– مسیولیت متصدی حمل ونقل در مورد تاخیر در پروازهای داخلی کشورها

۳–۱–۱–۷–۳– موضع نظام حقوق ایران در خصوص تاخیر پروازهای داخلی

۳–۱–۲– جبران خسارت توسط سایر اشخاص مسیول غیر از متصدی حمل ونقل

۳–۱–۳– جبران خسارت توسط شرکت های بیمه هوایی

۳–۱–۳–۱– بیمه اموال

۳–۱–۳–۲– بیمه مسیولیت

۳–۱–۳–۳– موارد خارج از تعهد بیمه گر (استثنایات مسیولیت)

۳–۱–۳–۴– موارد خارج از پوشش بیمه هوایی

۳–۲– اثر قراردادهای خصوصی در میزان مسیولیت متصدیان حمل و نقل هوایی

۳–۲–۱– اثر قراردادهای خصوصی در تغییر میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل در کنوانسون های بین المللی

۳–۲–۱–۱– تشدید و یا افزایش میزان مسیولیت متصدی حمل و نقل در کنوانسیون ها

۳–۲–۱–۲– تحدید یا کاهش میزان مسیولیت متصدی حمل هوایی در کنوانسیونها

۳–۲–۲– اثر قراردادهای خصوصی در تغییر میزان مسیولیت متصدی حمل هوایی در حقوق داخلی

۳–۲–۱–۱– شرط عدم مسیولیت یا تحدید مسیولیت در حقوق داخلی

۳–۲–۲–۲– بند دوم: شرط تشدید مسیولیت در حقوق داخلی

نتیجه و پیشنهاد

منابع و ماخذ

ضمایم

کلیدواژه ها

• مسولیت مدنی
• کنوانسیون ورشو
• کنوانسیون مونترال
• جبران خسارت
• هواپیما
• بیمه هوایی