ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی''': درخواست تأمین دلیل چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیر باشد:
'''ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی''': [[درخواست]] [[تأمین دلیل]] چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیر باشد:
# مشخصات درخواست کننده و طرف او.
# مشخصات درخواست کننده و طرف او.
# موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود.
# موضوع [[دعوا|دعوایی]] که برای [[اثبات]] آن درخواست تأمین دلیل می‌شود.
# اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده‌است.
# اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده‌است.
* {{زیتونی|[[ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
خط ۱۷: خط ۱۷:


== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
تأمین دلیل: در قانون تأمین دلیل تعریف نشده‌است اما می‌توان گفت شیوه است برای حفاظت از حالات و وضعیت‌هایی که امکان تغییر آنها وجود داشته و درخواست کننده آن قصد دارد به منظور اثبات ادعای خویش در آینده به آن وضعیت، استناد نماید. به بیان دیگر تأمین دلیل به معنای در امنیت قراردادن ادله می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=112444|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=112432|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>
[[تأمین دلیل]]: در قانون تأمین دلیل تعریف نشده‌است اما می‌توان گفت شیوه است برای حفاظت از حالات و وضعیت‌هایی که امکان تغییر آن‌ها وجود داشته و درخواست کننده آن قصد دارد به منظور اثبات [[ادعا|ادعای]] خویش در آینده به آن وضعیت، استناد نماید. به بیان دیگر تأمین دلیل به معنای در امنیت قراردادن [[دلیل|ادله]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=112444|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=112432|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>


== پیشینه ==
== پیشینه ==
مفاد این ماده در ماده ۳۱۸ قانون سابق بیان شده بود با این تفاوت که به جای کلمه «مشخصات» از عبارت «نام و شهرت» استفاده شده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=556584|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref>
مفاد این ماده در [[ماده ۳۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318]] بیان شده بود با این تفاوت که به جای کلمه «مشخصات» از عبارت «نام و شهرت» استفاده شده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=556584|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref> همچنین [[ماده ۶۲ قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی مصوب ۱۲۹۰]] چنین بیان کرده بود: «خواهش تأمین دلایل چه کتبی باشد چه شفاهی باید حاوی نکات ذیل باشد: ۱ - اسم و شهرت خواهش‌کننده و طرف او. ۲ - اشاره به اوضاع و احوالی که مبتنی است بر دلایلی که تأمین آن را می‌خواهند. ۳ - جهت خواهش تأمین دلایل.».<ref>[[ماده ۶۲ قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی مصوب ۱۲۹۰|ماده ۶۲ قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی]]</ref>
 
همچنین [[ماده ۶۲ قوانین موقتی اصول محاکمات حقوقی مصوب ۱۲۹۰]] چنین بیان کرده بود: «خواهش تأمین دلایل چه کتبی باشد چه شفاهی باید حاوی نکات ذیل باشد: ۱ - اسم و شهرت خواهش‌کننده و طرف او. ۲ - اشاره به اوضاع و احوالی که مبتنی است بر دلایلی که تأمین آن را می‌خواهند. ۳ - جهت خواهش تأمین دلایل.».


== نکات توضیحی و تفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی و تفسیری دکترین ==
این ماده شرایط درخواست تأمین دلیل را بیان می‌کند<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=456432|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref> این درخواست ممکن است کتبی و در همان دادخواست مربوط به دعوا یا به صورت تقدیم لایحه یا به‌طور شفاهی قبل از دعوا یا در اثنا رسیدگی مطرح شود که در مورد اخیر مراتب در صورتجلسه قید می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نگاهی به آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=رادنواندیش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5312320|صفحه=|نام۱=یوسف|نام خانوادگی۱=نوبخت|چاپ=1}}</ref> که در هر حال باید دارای شرایط ذیل باشد: ۱) مشخصات درخواست کننده و طرف او ۲) موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود. ۳) اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده‌است.
این ماده شرایط درخواست تأمین دلیل را بیان می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=456432|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=1}}</ref> مقصود از «طرف او» در شرط اول، [[شخص|شخصی]] است که ممکن است در آینده، دعوا مستند به این تأمین دلیل، به طرفیت او مطرح شود و [[خوانده]] دعوا قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دستور موقت (در حقوق ایران و پژوهشی در حقوق تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2417808|صفحه=|نام۱=فریدون|نام خانوادگی۱=نهرینی|چاپ=2}}</ref> مقصود از شرط دوم نیز، موضوع دعوای آینده می‌باشد. به عنوان مثال تأمین دلیل از خودرو تصادفی در آینده می‌تواند در دعوای [[مطالبه]] [[خسارت]] مورد استفاده قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref> همچنین، در خصوص شرط سوم بایستی توجه داشت که شرط مذکور راجع به شرح وضعیتی است که برای متقاضی تأمین دلیل پیش آمده یا در آینده ممکن است حادث شود و توضیحی از بیم و ظن او بر اینکه استفاده از دلایل اثبات آن وضعیت در آینده مقدور نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref> در نهایت، شایان ذکر است در صورتی که درخواست تأمین دلیل پیش از اقامه دعوا باشد، مطابق [[ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی]] [[دادگاه]] نمی‌تواند به علت مشخص نبودن طرف دعوا (خوانده) درخواست تأمین را رد کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1342084|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref>
 
مقصود از «طرف او»، شخصی است که ممکن است در آینده، دعوی مستند به این تأمین دلیل، به طرفیت او مطرح شود و خوانده دعوا قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دستور موقت (در حقوق ایران و پژوهشی در حقوق تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2417808|صفحه=|نام۱=فریدون|نام خانوادگی۱=نهرینی|چاپ=2}}</ref> در صورتی که درخواست تأمین دلیل پیش از اقامه دعوا باشد مطابق ماده ۱۵۴ ق.آ.د. م دادگاه نمی‌تواند به علت مشخص نبودن طرف دعوا (خوانده) درخواست تأمین را رد کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1342084|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref>
 
مقصود از شرط دوم موضوع دعوای آینده می‌باشد به عنوان مثال تأمین دلیل از خودرو تصادفی در آینده می‌تواند در دعوی مطالبه خسارت مورد استفاده قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>


شرط سوم راجع به شرح وضعیتی است که برای متقاضی تأمین دلیل پیش آمده یا در آینده ممکن است حادث شود و توضیحی از بیم و ظن او بر اینکه استفاده از دلایل اثبات آن وضعیت در آینده مقدور نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>
== نکات توضیحی ==
این درخواست ممکن است کتبی و در همان [[دادخواست]] مربوط به دعوا یا به صورت تقدیم [[لایحه]] یا به‌طور شفاهی قبل از دعوا یا در اثنا رسیدگی مطرح شود که در مورد اخیر مراتب در [[صورتجلسه]] قید می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نگاهی به آیین دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=رادنواندیش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5312320|صفحه=|نام۱=یوسف|نام خانوادگی۱=نوبخت|چاپ=1}}</ref>  


== مصادیق و نمونه‌ها ==
== مصادیق و نمونه‌ها ==
۱) شخصی ساختمانی را به مقاطعه داده، مقاطعه کار ملتزم شده‌است که اگر در مودت معینی بنا را تحویل ندهد مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، در تاریخ انقضای مدت ساختمان ناتمام است صاحب کر برای اینکه صورت وضعیت ساختمان را در آن ثبت و تأمین نماید درخواست تأمین دلیل (رجوع کارشناس و معاینه محل) می‌نماید و باید ضمن آن تصریح نماید که درخواست برای اثبات دعوای مطالبه وجه التزام تأخیر انجام تعهد می‌باشد. در این صورت دیگر مقاطعه کار نمی‌تواند در آینده مدعی تحویل ساختمان در موعد مقرر شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>


۲) شخصی اسبی خریده که بعد از آن متوجه می‌شود که اسب معیوب بوده و در زمان عقد عیب برای او مخفی مانده‌است، با درخواست تأمین دلیل دادگاه دامپزشکی را جهت ثبت و ضبط وضعیت بیماری اسب مشخص می‌نماید. تا در صورت تلف حیوان یا انکار فروشنده ادله برخلاف ادعای وی تهیه شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>
# [[شخص|شخصی]] ساختمانی را به [[مقاطعه]] داده، [[مقاطعه کار]] ملتزم شده‌است که اگر در مدت معینی بنا را تحویل ندهد، مبلغی به عنوان [[خسارت]] [[تأدیه]] نماید. در تاریخ انقضای مدت ساختمان ناتمام است و صاحب کار برای اینکه صورت وضعیت ساختمان را در آن ثبت و تأمین نماید، درخواست تأمین دلیل (رجوع [[کارشناس]] و [[معاینه محل]]) می‌نماید و باید ضمن آن تصریح نماید که درخواست برای اثبات دعوای مطالبه [[وجه التزام]] [[تأخیر]] انجام [[تعهد]] می‌باشد. در این صورت دیگر مقاطعه کار نمی‌تواند در آینده [[مدعی]] تحویل ساختمان در موعد مقرر شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>
# شخصی اسبی خریده که بعد از آن متوجه می‌شود که اسب معیوب بوده و در زمان [[عقد]] عیب برای او مخفی مانده‌است، با درخواست تأمین دلیل دادگاه دامپزشکی را جهت ثبت و ضبط وضعیت بیماری اسب مشخص می‌نماید. تا در صورت [[تلف]] حیوان یا [[انکار]] [[بایع|فروشنده]] ادله برخلاف ادعای وی تهیه شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355188|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2355196|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=3}}</ref>


== رویه‌های قضایی ==
== رویه‌های قضایی ==
* [[نظریه شماره ۷/۹۹/۱۵۷۶ مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قابل اعتراض بودن قرار رد درخواست تأمین دلیل]]
 
* [[نظریه شماره 7/99/1576 مورخ 1399/10/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قابل اعتراض بودن قرار رد درخواست تامین دلیل]]


== منابع ==
== منابع ==

منوی ناوبری