حقوق محیط زیست: تفاوت میان نسخه‌ها

'''''حقوق محیط زیست'''''، شاخه ای از [[حقوق عمومی]] است. حقوق محیط زیست، رشته ای مستقل در حوزه مطالعات حقوقی است که موضوع آن حمایت، بهبود و بهسازی محیط زیست است. به دلیل ماهیت و ویژگی های خاص این رشته تعریفی جامع و مانع مشکل است و حتی بسیاری از نویسندگان، از تعریف آن اجتناب نموده اند. در تعریفی از حقوق محیط زیست آمده است، حقوق محیط زیست عبارت است از حقوق حاکم بر پیشگیری و محدود نمودن اثرات فعالیت های انسانی بر عناصر مختلف محیط زیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی حقوق محیط زیست|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666132|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مشهدی|چاپ=2}}</ref> این شاخه از حقوق از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا از حقوق اولیه و مسلم هر انسان حق زندگی است، اگر محیطی که انسان در آن زندگی می کند آسیب ببیند، حق زندگی وقت، کیفیت و شرایط آن و شخصیت و کرامت او نیز دچار مخاطره می شود. بنابراین، حق زندگی و حق کرامت مبنای حق بر داشتن محیط زیست سالم است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666124|صفحه=|نام۱=بیژن|نام خانوادگی۱=عباسی|چاپ=1}}</ref> حق برخورداری از محیط زیست سالم، یکی از جلوه های حیثیت و کرامت انسانی تلقی می شود که مکمل حقوق بشر برای نسل حاضر و شرط تحقق آن برای نسل های آینده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بشر، محیط زیست و توسعه پایدار|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=تحقیقات حقوقی شماره 50 پاییز و زمستان 1388|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666120|صفحه=|نام۱=گودرز|نام خانوادگی۱=افتخارجهرمی|چاپ=}}</ref>

حقوق محیط زیست آن حقوقی است که به مطالعه قواعد حقوقی موجود در زمینه محیط زیست می پردازد و به عبارت دیگر، حقوق محیط زیست، حقوق مرتبط با محیط زیست است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق محیط زیست در ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1401|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666152|صفحه=|نام۱=مصطفی|نام خانوادگی۱=تقی زاده انصاری|چاپ=10}}</ref>

حق داشتن محیط زیست سالم در عرصه بین المللی عمدتا پس از جنگ جهانی دوم، توسط کارشناسان و سیاستمداران مطرح شد. با این حال در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و اجتماعی فرهنگی از آن سخنی به میان نیامد. در عرصه بین المللی تا کنون اسنادی در خصوص حق بر محیط زیست سالم به تصویب رسیده اند که مهمترین آن ها عبارتند از اعلامیه استکهلم، منشور جهانی طبیعت، اعلامیه لاهه، اعلامیه ریو، اعلامیه وین و اعلامیه هزاره سازمان ملل.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666156|صفحه=|نام۱=بیژن|نام خانوادگی۱=عباسی|چاپ=1}}</ref>

به رغم وجود قواعدی در رابطه با حقوق محیط زیست، در ایران هنوز حقوق مدونی در محیط زیست نداریم.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق محیط زیست در ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1401|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666148|صفحه=|نام۱=مصطفی|نام خانوادگی۱=تقی زاده انصاری|چاپ=10}}</ref> اما در اصل 50 قانون اساسی آمده است: در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشد داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است. همچنین طبق اصل 45 این قانون، انفال و ثروت های عمومی از قبیل زمین های موات یا رها شده، معادت، دریاها، دریاچه ها، رودخانه ها و سایر آب های عمومی، کوه ها، دره ها، جنگل ها، نیزارها، بیشه های طبیعی، مراتعی که حریم نیست در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آن ها عمل نماید، تفصیل و ترتیب استفاده از هر یک را قانون معین می کند.همچنین در قوانین و مقررات متعددی دربازه حفاظت از محیط زیست تصویب شده است که عبارتند از قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درخت مصوب 11/5/1352، قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 28/3/1353، قانون شکار و صید مصوب 16/3/1346، قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 13/2/1374، قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 25/5/1346، قانون شهرداری مصوب 1334 و اصلاحات بعدی، قانون آب و نحوه ملی شدن آن مصوب 27/4/1347، قانون حفظ نباتات، قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب 1372، لایحه قانونی مجازات صید غیر مجاز از دریای خزر و خلیج فارس مصوب 1358، قانون تشکیل شرکت های آب و فاضلاب و سایر موارد.<ref name=":0" />

حقوق محیط زیست اعم از داخلی و بین المللی از قواعد مربوط به حمایت از محیط زیست و مبارزه با آلودگی آب، خوا، خاک، پوشش گیاهی و جانوری و محیط پیرامون انسان در داخل و خارج از کشور سخن می گوید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666116|صفحه=|نام۱=بیژن|نام خانوادگی۱=عباسی|چاپ=1}}</ref>

# [[کنوانسیون های بین المللی]] نظیر کنوانسیون شکار نهنگ 1946، کنوانسیون رامسر 1971، کنوانسیون میراث جهانی 1972، کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها 1982، کنوانسیون وین 1985، کنوانسیون تغییر آب و هوایی 1992 و کنوانسیون تنوع زیستی 1992<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق محیط زیست بین الملل (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666140|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=مرادی|چاپ=1}}</ref>

== آسیب شناسی ==

 

 

 

== کتب مرتبط ==