۸٬۲۱۸
ویرایش
حقوق جزا: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حقوق جزا''' یکی از گرایش‌های رشته حقوق است که با سایر رشته‌های حقوق ارتباط تنگاتنگ دارد و به تعیین برخی [[فعل|افعال]] و [[ترک فعل|ترک فعل‌هایی]] که از نظر قانونی [[جرم]] تلقی می‌شوند و با تعیین واکنش‌های متناسب قانونی ([[اقدامات تامینی و تربیتی|اقدامات تأمینی و تربیتی]]) برای مرتکبان این اعمال و همچنین با تعیین [[قاعده|قواعد]] حاکم بر نحوه [[تعقیب]] و [[محاکمه]] آنان، سعی در جلوگیری از ارتکاب جرم را دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آشنایی با حقوق جزا و جرم شناسی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656368|صفحه=|نام۱=اسماعیل|نام خانوادگی۱=رحیمی نژاد|چاپ=1}}</ref> | '''حقوق جزا''' یکی از گرایش‌های رشته حقوق است که با سایر رشته‌های حقوق ارتباط تنگاتنگ دارد و به تعیین برخی [[فعل|افعال]] و [[ترک فعل|ترک فعل‌هایی]] که از نظر قانونی [[جرم]] تلقی می‌شوند و با تعیین واکنش‌های متناسب قانونی ([[اقدامات تامینی و تربیتی|اقدامات تأمینی و تربیتی]]) برای مرتکبان این اعمال و همچنین با تعیین [[قاعده|قواعد]] حاکم بر نحوه [[تعقیب]] و [[محاکمه]] آنان، سعی در جلوگیری از ارتکاب جرم را دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آشنایی با حقوق جزا و جرم شناسی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656368|صفحه=|نام۱=اسماعیل|نام خانوادگی۱=رحیمی نژاد|چاپ=1}}</ref> حقوق جزا به لحاظ منشأ پیدایش خود، یا ناشی از [[اراده]] خداوند و [[شارع مقدس]] است که حقوق جزای شرعی و یا ناشی از اراده [[دولت]] و نمایندگان [[ملت]] است که حقوق جزای عرفی نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=پژوهشگاه حقوه و دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656380|صفحه=|نام۱=جلال الدین|نام خانوادگی۱=قیاسی|نام۲=حمید|نام خانوادگی۲=دهقان|نام۳=قدرت اله|نام خانوادگی۳=خسروشاهی|چاپ=5}}</ref> | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
حقوق جزا در معنای عام، عبارت است از شعبه ای از [[علم حقوق]] که هدف آن پیش بینی و [[مجازات]] کارهایی است که مغایر [[نظم اجتماعی]] است که شامل حقوق جزای ماهوی و [[آیین دادرسی کیفری]] است و در معنای خاص، فقط شامل حقوق جزای ماهوی می شود که [[جرم]] ها را تعریف و مشخص می کند و مجازات آن ها و شروط [[مسئولیت کیفری]] را بازگو می کند. اگر از جرائم اختصاصی بحث کند نام آن [[حقوق جزای عمومی]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668856|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> | |||
== شاخه ها == | |||
حقوق جزا دارای شاخه های زیر است: | |||
# [[حقوق جزای عمومی]]: رشته ای از علم حقوق است که از [[جرم عمومی|جرائم عمومی]] بحث می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668864|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=7}}</ref> | |||
# [[حقوق جزای اختصاصی]]: در این شاخه ای، یکایک جرایم و عناصر اختصاصی تشکیل دهنده هر یک از آن‌ها، تفاوت میان جرایم گوناگون، میزان و نوع [[مجازات]] هر یک از آن‌ها و برخی مسائل دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656384|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=پژوهشگاه حقوه و دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656388|صفحه=|نام۱=جلال الدین|نام خانوادگی۱=قیاسی|نام۲=حمید|نام خانوادگی۲=دهقان|نام۳=قدرت اله|نام خانوادگی۳=خسروشاهی|چاپ=5}}</ref> | |||
# [[حقوق جزای بین دول]]: موضوع این شاخه، جرائم دول است که برابر [[دادگاه جزای بین المللی]] مسئول شمرده شوند. دادگاه نورنبرگ جنایتکاران جنگی بین الملل دوم را محاکمه کرد. [[دادگاه]] دیگری نیز جنایتکاران جنگی یوگسلاوی را محاکمه کرد. حقوق جزای بین دول در قرن حاضر رو به شکوفایی می رود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=وسیط در ترمینولوژی حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668872|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref> | |||
# [[حقوق جزای بین الملل]]: شاخه ای از علم حقوق است که موضوع آن عبارت است از صلاحیت کیفری [[کشور]] در برابر مراجع کیفری خارجی و اجرای قوانین جزای خارجی اعم از شکلی و ماهوی در رابطه با امکنه و شخص ها و اعتبار احکام جزایی صادر شده از خارجه در داخل کشور.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=وسیط در ترمینولوژی حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668876|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref> | |||
== معرفی رشته == | == معرفی رشته == | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۹: | ||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
در اهمیت حقوق جزا می توان به موارد زیر اشاره کرد: | |||
# [[قوه قضاییه]] سعی و تلاش دارد با وضع مقررات کیفری، [[نظم عمومی]] را حفظ کند و چون نظم عمومی جامعه و تامین امنیت، مهم ترین وظیفه هر [[دولت]] است لذا حقوق جزا اهمیت بسزایی دارد. | |||
# دولت زمانی که قواعد و مقرراتی را برای حفظ نظم عمومی جامعه مقرر می دارد، حقوق جزا، ساده ترین و شدیدترین وسیله اجبار آن محسوب می شود. به همین جهت هم معمولا دولت ها ضمانت اجراهای مدنی را برای بسیاری از امور حقوقی، مدنی و تجاری کافی ندانسته و متوسل به ضمانت اجرای کیفری شده و برای متخلفین مجازات تعیین کرده اند. در این خصوصی می توان به جرائمی نظیر تقلب در کسب و [[تجارت]] و [[گران فروشی]] اشاره مرد. | |||
# در [[دعوای مدنی|دعاوی مدنی]] و حقوقی فقط امور حقوقی مطرح است اما در [[دعوای کیفری|دعاوی کیفری]]، [[حیثیت]]، شرافت، [[آزادی]] و نفس اشخاص نیز در معرض تعرض است. از همین رو می توان به اهمیت حقوق جزا پی برد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668892|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref> | |||
== اهداف == | == اهداف == | ||
| خط ۱۶: | خط ۳۰: | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
ویژگی های حقوق جزا عبارتند از: | |||
# وجود ضمانت اجراهای خاص: وجود ضمانت اجراهایی به صورت مجازات یا [[اقدامات تامینی و تربیتی]] این رشته را از سایر رشته ها متمایز ساخته است. | |||
# [[آمره بودن قانون|آمره بودن]]: قوانین کیفری جزء قوانین آمره است و افراد نمی توانند خلاف [[قانون|قوانین]] با یکدیگر توافق کنند. | |||
# کلی و عام بودن: به این معنا که تمام افراد در مقابل قانون مساوی هستند. | |||
# سرزمینی بودن: یعنی اجرای قوانین در نقاطی است که تحت سلطه و [[حاکمیت]] [[دولت]] قرار دارد. | |||
# شخصی بودن: یعنی قوانین کیفری در مورد اتباع ایرانی اعم از این که در [[کشور]] ساکن باشد یا در خارج قابل اجرا است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=مشاهیر دادآفرین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668904|صفحه=|نام۱=اسماعیل|نام خانوادگی۱=ساولانی|چاپ=6}}</ref> | |||
== منابع حقوق جزا == | == منابع حقوق جزا == | ||
منابع حقوق جزا عبارتند از: | |||
# [[قانون]]: که شامل [[قانون اساسی]] و [[قوانین عادی]] | |||
# مصوبات [[قوه مجریه]] | |||
# [[رویه قضایی]] | |||
# [[دکترین حقوقی|دکترین]] یا [[دکترین حقوقی|عقیده علمای حقوق]] | |||
# [[عرف]] و عادت<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668900|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref> | |||
== ارتباط با سایر رشته ها == | == ارتباط با سایر رشته ها == | ||
== قوانین و مقررات پرکاربرد == | == قوانین و مقررات پرکاربرد == | ||
برخی از قوانین و مقررات پرکاربرد عبارتند از: | |||
* [[قانون اساسی]] | |||
* [[قانون مجازات اسلامی]] | |||
== اسناد بین المللی == | == اسناد بین المللی == | ||
== اقسام حقوق جزا == | == اقسام حقوق جزا == | ||
=== حقوق جزای ماهوی و شکلی === | === حقوق جزای ماهوی و شکلی === | ||
حقوق جزای ماهوی ناظر به اصل جرم و [[مجازات]] و [[مسئولیت کیفری]] است. اما حقوق جزای شکلی در واقع راه‌های اعمال و اجرای حقوق جزای ماهوی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656376|صفحه=|نام۱=علیرضا|نام خانوادگی۱=میلانی|چاپ=1}}</ref> | حقوق جزای ماهوی ناظر به اصل جرم و [[مجازات]] و [[مسئولیت کیفری]] است. اما حقوق جزای شکلی در واقع راه‌های اعمال و اجرای حقوق جزای ماهوی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656376|صفحه=|نام۱=علیرضا|نام خانوادگی۱=میلانی|چاپ=1}}</ref> | ||
== کتب مرتبط == | == کتب مرتبط == | ||