نظریه شماره 7/1401/1297 مورخ 1402/05/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای خلع ید دارنده پروانه بهره برداری معدن علیه غاصب ملک: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات نظریات مشورتی|شماره نظریه=7/1401/1297|شماره پرونده=1401-127-1297ح|تاریخ نظریه=1402/05/08}}

'''استعلام''': آیا بهره بردار از معدن به عنوان استفاده کننده از منافع معدن که از اداره صنعت، معدن و تجارت مجوز بهره برداری را اخذ کرده است و مستأجر زمین زراعی که ملک را از اداره اوقاف و امور خیریه اجاره کرده است، هر یک می توانند علیه متصرف ملک، دعوای خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را مطرح کند و یا آنکه صرفا مالک رسمی ملک ذی نفع در اقامه این دعوا است؟

اولا، بهره بردار از معدن که دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت است و بر این اساس مبادرت به استخراج، کانه آرایی و تحصیل مواد معدنی قابل فروش می نماید (بندهای ف و ع ماده یک قانون معادن اصلاحی ۲۲/۸/۱۳۹۰)، دارای حق انتفاع از ذخیره معدنی مندرج در پروانه است و پروانه بهره برداری وی سندی رسمی، لازم الاجرا، قابل معامله و تمدید و توثیق محسوب می شود. (ماده ۹ همان قانون اصلاحی ۲۲/۸/۱۳۹۰).  

ثانیا، وفق تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون یاد شده (الحاقی ۲۲/۸/۱۳۹۰) هرگونه تصرف اشخاص حقیقی یا حقوقی در محدوده دارای مجوز عملیات معدنی بدون داشتن حکم از مراجع قضایی، تصرف عدوانی محسوب می شود و نیروی انتظامی موظف است حسب درخواست دارندگان مجوز یا وزارت صنعت، معدن و تجارت بلافاصله نسبت به رفع تصرف و مزاحمت اقدام و متهم یا متهمان را به مراجع قضایی معرفی نماید. همچنین به موجب تبصره ۳ همین ماده، مزاحمت اشخاص حقیقی یا حقوقی به نحوی که مانع عملیات معدنی شود، جرم تلقی و مجرم ضمن جبران خسارت، به حبس از یک تا شش ماه و پرداخت جریمه نقدی معادل دو برابر خسارت وارده محکوم می شود.

ثالثا، با توجه به مواد ۴۸۸ و ۴۸۹ قانون مدنی و ماده ۳۰۸ همان قانون، اگر ثالثی مورد اجاره را از ید مستأجر که مالک منافع مورد اجاره است، خارج و عدوانا تصرف کند، وی می تواند علیه متصرف دعوای خلع ید غاصبانه مطرح کند؛ بنابراین در فرض سؤال با احراز رابطه استیجاری و مالکیت خواهان بر منافع عین مستأجره، مرجع قضایی مجاز به رسیدگی می باشد.