نظریه شماره 7/98/1906 مورخ 1399/02/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره زمان حدوث مسئولیت عاقله: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات نظریات مشورتی|شماره نظریه=7/98/1906|شماره پرونده=98-187/3-1906 ک|تاریخ نظریه=1399/02/07}}

'''استعلام''': با توجه به ماده ۴۶۹ قانون مجازات اسلامی در مقام بیان مسئولیت عاقله به پرداخت دیه:

نخست، آیا این شرایط می بایست حین وقوع جرم یا دادرسی حادث شود یا چنان چه پس از وقوع جرم یا دادرسی تکمیل شود، محکومیت مجدد بعضی از عاقله قابلیت طرح در دادگاه را دارد؟

دوم، آیا وصف تمکن مالی بایستی حین دادرسی احراز شود یا به موجب دادخواست جداگانه؛ و اگر قائل به وقت دادرسی باشیم، در صورت احراز عدم تمکن مالی عاقله، آیا باید بیت المال را محکوم کرد؟

مسئولیت عاقله در پرداخت دیه به موجب قانون و به محض وقوع جرم حاصل می شود؛ بنابراین عاقل و بالغ بودن عاقله در زمان وقوع جرم، ملاک مسئولیت وی است، اما تمکن مالی عاقله طبق ماده ۴۶۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مربوط به زمان پرداخت دیه است که در صورت تمکن می توان دیه را از اموال وی استیفا کرد؛ و در غیر این صورت طبق ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن مرتکب، از بیت المال پرداخت می شود. احراز عدم تمکن عاقله نیازی به تقدیم دادخواست اعسار ندارد. ماده ۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نیز مؤید این امر است.