۲۱٬۴۶۰
ویرایش
دفاع مشروع: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
گفتنی است در مورد اینکه آیا وجود امکان فرار برای شخص مورد حمله به معنای از بین رفتن شرط ضرورت میباشد یا خیر میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد در فرضی که شخص بر اثر اکراه مرتکب جرمی میشود به نظر باید فرار شخص مورد حمله را بر دفاع ترجیح داد زیرا در حالت اکراه شخص مهاجم تحت تاثیر اکراه به وقوع حمله دست زده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1399|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6231312|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=1}}</ref> | گفتنی است در مورد اینکه آیا وجود امکان فرار برای شخص مورد حمله به معنای از بین رفتن شرط ضرورت میباشد یا خیر میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد در فرضی که شخص بر اثر اکراه مرتکب جرمی میشود به نظر باید فرار شخص مورد حمله را بر دفاع ترجیح داد زیرا در حالت اکراه شخص مهاجم تحت تاثیر اکراه به وقوع حمله دست زده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1399|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6231312|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=1}}</ref> | ||
== اقسام دفاع مشروع == | |||
[[قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲]] سه نوع '''دفاع مشروع''' را شناسایی کرده است. | |||
# [[دفاع مشروع واقعی]] یا [[دفاع مشروع ممتاز]] که مدافع مشروع با رعایت تمامی شرایط مقرر در [[ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی]] اعم از شرایط دفاع و تهاجم، مرتکب فعل مجرمانه‌ای جهت دفع تجاوز قریب‌الوقوع و ناحق میشود. اثر چنین دفاعی، زوال عنصر قانونی و مباح نمودن رفتار ارتکابی است. | |||
# [[دفاع مشروع افراطی]] یا بیش از حد که متهم در حالت دفاع قرار دارد، ولی شرایط آن را رعایت نمی‌کند. برخی نیز معیار تعریف اخیر در پذیرش دفاع مشروع ناقص را، فقدان رعایت مراتب دانسته‌اند نه عدم رعایت شرایط. از نوآوری‌های مفید قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، پیش‌بینی دفاع مشروع افراطی است. در قانون سابق، قانون‌گذار بدون هیچ‌گونه تخصیصی، دو موضع پذیرش مطلق یا عدم پذیرش مطلق دفاع مشروع را پذیرفته بود؛ تا جایی که نه تنها برخی حقوقدانان به دلیل رعایت [[عدالت قضایی]] بر آن نظر بودند که در موارد دفاع مشروع افراطی می‌بایست [[قصاص]] را منتفی کرد، بلکه رویکرد [[دیوان عالی کشور]] مبنی بر ترجیح مصلحت بر شرایط و عدم قصاص مدافع مشروع ناقص، برخلاف دادگاه‌های تالی به عدالت قضایی نزدیک‌تر بود. اثر دفاع مشروع افراطی وفق تبصره ۲ [[ماده ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی]]، محکومیت‌زدایی از قصاص و تبدیل آن به [[دیه]] و [[تعزیر]] است. در واقع، مرتکب نه آن اندازه گناهکار است که قصاص شود و نه آن‌قدر بی‌گناه است که تبرئه گردد و باید به پرداخت دیه و تعزیر، حسب مورد محکوم گردد. | |||
# [[دفاع مشروع ظاهری]] یا [[دفاع مشروع موهوم]] بر رفتار شخصی منطبق است که پیرو اعتقاد معقول مبنی بر وجود خطر به دفاع از خود می‌پردازد؛ در حالی که خطری در حقیقت وجود نداشته است. برخی دیگر از حقوقدانان چنین تعریف کرده‌اند: زمانی که شخص به طور معقول باور داشته باشد که مورد حمله قرار گرفته است؛ در حالی که در واقع امر چنین نبوده و از نیروی دفاعی علیه کسی استفاده کند که در حقیقت مهاجم نیست. از باب تطبیقی، جایگاه وقوع خطر در دفاع مشروع واقعی و ظاهری متفاوت است، به گونه‌ای که در اولی این جایگاه در عالم خارج و در دومی تنها در ذهن مرتکب قرار دارد. در اینکه می‌توان این نوع دفاع را در قانون مجازات اسلامی پذیرفت، بین حقوقدانان اختلاف است. برخی اندیشمندان بر این باورند که، با توجه به بند «ب» [[ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی|ماده ۱۵۶]] و بر اساس [[ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی|بند «ب» ماده ۲۹۱]] و [[ماده ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی|ماده ۳۰۳ این قانون]]، حتی اعتقاد نامعقول شخص به وجود حمله نیز می‌تواند موجب رهایی مرتکب از صدور حکم قصاص شود، ولی در قبال تأثیر اعتقاد معقول سکوت نموده‌اند.<ref name=":0" /> | |||
== وضعیت دیه در دفاع مشروع == | == وضعیت دیه در دفاع مشروع == | ||