بررسی امکان تغییر مجازات شلاق در فقه و حقوق کیفری ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

==چکیده==

شلاق یا تازیانه یکی از واکنش های کیفری است که در ادوار مختلف تاریخ رایج بوده و در حقوق کیفری ایران نیز با فراز و نشیب های زیادی مورد استفاده قرار گرفته است. پس از انقلاب بر خلاف رویه جهانی و بین المللی در محدود کردن و تعطیل مجازات شلاق، این مجازات با الهام از منابع فقهی در حقوق کیفری ایران گسترش یافته و همین امر یکی از چالشهای مهم حقوق کیفری است. مجازات شلاق با توجه به آثار جسمانی، روانی و اجتماعی در عصر حاضر و به خصوص کشور ما تا چه اندازه با اهداف مجازاتها ، اصول حاکم برآنها و دیگر مصالح ضروری اجتماعی سازگاری دارد و در صورت عدم سازگاری آیا امکان تغییر مجازات شلاق در فقه و حقوق کیفری ایران وجود دارد یا خیر و اگر امکان تغییر وجود دارد، با چه ابزارهایی و چه روشهای فقهی و حقوقی و کدام جایگزین ها شایسته است، همه اینها موضوع پژوهش حاضر است. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد یکی از اصول حاکم بر مجازاتها در شریعت اسلامی و اعلامیه جهانی حقوق بشر اصل رعایت کرامت انسانی است. موضوع احترام و رعایت کرامت امری نسبی است، رفتاری در زمانی ممکن است با رعایت اصل کرامت انسانی سازگار و در زمان و مکان دیگر ممکن است، خلاف رعایت شیونات انسانی باشد. به نظر می رسد که تنبیه و مجازاتهای بدنی از قبیل، شلاق نیز همین گونه بوده و امری نسبی است، این مجازات اگرچه در گذشته واجد آثار مثبتی نسبت به سایر مجازاتها بوده است، اما امروزه استفاده از آن از حیث مفید بودن و هماهنگی با اهداف مجازاتها ، اصول حاکم بر مجازاتها و رعایت دیگر مصالح ضروری اجتماعی مورد تردید و انکار واقع شده است. اینکه تشریع احکام اسلامی و به تبع حقوق کیفری ایران بر اساس مصالح و مفاسد نفس الامری بوده و از اینرو تغییر مجاراتها و از جمله تازیانه حدی به دلیل مقتضیات زمان و مکان و با راهکارها و ابزارهای حتی سنتی فقهی، از قبیل ظهور عناوین ثانویه و غیره ممکن است. از مهمترین دستاوردهای این پژوهش که اطلاعات آن با ابزار کتابخانه ای و استعانت از دو دهه تجربه قضایی گردآوری شده و با روش تحلیلی و توصیفی به نگارش در آمده است؛ پیشنهاد اصلاح قوانین در جهت تغییر مجازات شلاق در همه جرایم حدی و تعزیری است.

مقدمه