تبلیغ علیه نظام: تفاوت میان نسخه‌ها

جرم تبلیغ علیه نظام با انجام فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروهها و سازمانهای مخالف نظام محقق می شود. این جرم از جمله [[جرم سیاسی|جرائم سیاسی]] است که بدون خشونت و بر پایه ی دانش، اندیشه، مرام یا گرایش سیاسی شخص صورت می گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرایم ضد امنیت ملی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2103164|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=عالی پور|نام۲=نوروز|نام خانوادگی۲=کارگری|چاپ=1}}</ref>

*هر کس برای یکی از جرم ها و یا مجرمین مذکوره در مواد 1 و 2 و 3 در ایران به نحوی از انحاء تبلیغ نماید و هر ایرانی که بر علیه‌ سلطنت مشروطه ایران یا بر له یکی از جرمها و یا مجرمین مذکور در مواد فوق به نحوی از انحاء در خارج از ایران تبلیغ کند محکوم به یک سال تا سه‌ سال حبس تأدیبی خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600084|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref>

این ماده در [[قانون راجع به مجازات اسلامی سال 1362]] دارای پیشینه نیست زیرا تصور قانونگذار بر این بود که تصویب چنین ماده ای، منجر به سو استفاده مقامات دولتی و برخورد نامناسب با منتقدان خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد سوم) (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی) (مطالعه تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=431944|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=17}}</ref>

[[عنصر مادی]] این جرم عبارت است از: تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه ها و سازمانهای مخالف نظام. با توجه به عبارات "علیه" و "به نفع" در متن ماده می توان این گونه برداشت کرد که تبلیغ باید به نحو موثری واقع شود، به طوری که اگر فعالیت تبلیغی فاقد هرگونه نفع و ضرری باشد، مشمول این ماده نخواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=713896|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=392708|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> در مقابل نیز عده ای با نظر به اطلاق ماده هر فعالیت تبلیغی اعم از موثر و غیر موثر را مشمول ماده قرار داده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=671668|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref> مرتکب جرم در این ماده، می تواند ایرانی یا خارجی، نظامی یا غیر نظامی، کارمند یا غیر کارمند باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600192|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref> اگر شخصی اصل نظام را مشروع بداند و به انتقاد صریح و قانونی از برخی برنامه ها و سیاست های آن بپردازد، مشمول ماده قرار نخواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=857472|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> تفاوت تبلیغ و انتقاد را می توان در [[عنصر روانی]] هر یک جست و جو کرد. در تبلیغ علیه نظام، نوعی ضدیت با نظام مشاهده می شود ولی هدف انتقاد، اصلاح نقاط ضعف از روی دلسوزی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600140|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref> این جرم از [[جرم مطلق|جرائم مطلق]] است و تحقق آن نیازی به وقوع نتیجه خاصی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600208|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref> همچنین کسی که در فعالیت تبلیغی [[مباشرت]] ندارد ولی به نحوی انتشار این افکار را تسهیل میکند می تواند به عنوان [[معاونت در جرم|معاون]] مورد تعقیب قرار گیرد. در پایان لازم به ذکر است که این عنوان مجرمانه، جرمی مستقل بوده و در فرض تحقق در [[دادگاه انقلاب]] محل ارتکاب جرم یعنی تبلیغ علیه نظام، مورد رسیدگی قرار می گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=714444|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=714448|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>همچنین اگر کسی همزمان عضو [[گروه مجرمانه|گروه مجرمانه ای]] باشد و به انجام [[تبلیغ علیه نظام|فعالیت های تبلیغی]] نیز بپردازد، مشمول مقررات [[تعدد معنوی]] قرار خواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=392712|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref>

== عنصر روانی ==

[[عنصر روانی]] این جرم در وهله اول، [[سو نیت عام]] یعنی اراده ارتکاب فعالیت تبلیغی است، علاوه بر آن به نظر می رسد با توجه به عبارات "علیه ... و یا به  نفع ..." مرتکب باید دارای [[سو نیت خاص]] یعنی قصد مخالفت با نظام یا قصد تضعیف و یا تزلزل نظام نیز باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600216|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600224|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref>در مقابل عده ای صرف [[سوء نیت عام|سو نیت عام]] را برای ارتکاب جرم کافی دانسته اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=392704|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> اگر مرتکب جرم ادعا کند که فریب خورده و یا اغوا شده است میتواند حسب مورد تبرئه و یا مشمول مقررات [[تخفیف مجازات]] قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=392736|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref>  

به نظر می رسد جرم انگاری چنین عنوان مجرمانه ای که دارای معیاری قابل تمییز از فعالیت های مشروعی مانند [[امر به معروف]]، [[نهی از منکر]]، انتقاد و حتی یک اظهار نظر ساده در راستای حق، نیست مطابقتی با اصول [[جرم انگاری]] ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2600228|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=پوربافرانی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته ها در قانون آیین دادرسی کیفری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4682216|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=1}}</ref> عبارات کلی و مبهمی که در نگارش ماده مورد استفاده قرار گرفته است، دست مجریان قانون را در محدودیت آزادی های مشروع شهروندان باز گذاشته که این امر، آشکارا بر خلاف اصول [[قانون اساسی]] و اهداف ارزشمند انقلاب اسلامی می باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نگاهی به قانون مجازات اسلامی (1375-1370)|ترجمه=|جلد=|سال=1383|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=695556|صفحه=|نام۱=رضا|نام خانوادگی۱=نوربها|چاپ=2}}</ref>