اصل ۱۶۴ قانون اساسی: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''اصل ۱۶۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران''': [[قاضی]] را نمی‌توان از مقامی که شاغل آن است بدون محاکمه و ثبوت [[جرم]] یا تخلفی که موجب [[انفصال]] است به‌طور [[انفصال موقت|موقت]] یا [[انفصال دائم|دائم]] منفصل کرد یا بدون [[رضا]]<nowiki/>ی او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم [[رئیس قوه قضائیه]] پس از مشورت با رئیس [[دیوان عالی کشور]] و [[دادستان کل کشور|دادستان کل]]، نقل و انتقال دوره ای قضات بر طبق ضوابط کلی که [[قانون]] تعیین می‌کند صورت می‌گیرد.
'''اصل ۱۶۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران''': [[قاضی]] را نمی‌توان از مقامی که شاغل آن است بدون محاکمه و ثبوت [[جرم]] یا تخلفی که موجب [[انفصال]] است به‌طور [[انفصال موقت|موقت]] یا [[انفصال دائم|دائم]] منفصل کرد یا بدون [[رضا]]<nowiki/>ی او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم [[رئیس قوه قضائیه]] پس از مشورت با رئیس [[دیوان عالی کشور]] و [[دادستان کل کشور|دادستان کل]]، نقل و انتقال دوره ای قضات بر طبق ضوابط کلی که [[قانون]] تعیین می‌کند صورت می‌گیرد.
* [[اصل ۱۶۳ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]]
* [[اصل ۱۶۳ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]]
* [[اصل ۱۶۵ قانون اساسی|مشاهده اصل بعدی]]
* [[اصل ۱۶۵ قانون اساسی|مشاهده اصل بعدی]]


== اصول و مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
[[اصل ۱۶۲ قانون اساسی]]
[[اصل ۱۶۲ قانون اساسی]]
[[نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات انتظامی قضات و تعیین مجازات آنها]] مصوب ۱۳۰۴
[[نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات انتظامی قضات و تعیین مجازات آنها]] مصوب ۱۳۰۴


خط ۱۷: خط ۱۵:
اصل تغییرناپذیری قضات از حدود قرن شانزدهم در فرانسه و بریتانیا مورد قبول و اجرای آن معمول بوده‌است و آن را به منظور پاسداری از حقوق حقه [[شاکی خصوصی|شاکیان]] و [[متضرر از جرم|متضرران]] و استقلال قضات و دفاع از عدالت ضروری شمرده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی و نهادهای سیاسی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5264308|صفحه=|نام۱=سیدابوالفضل|نام خانوادگی۱=قاضی شریعت پناهی|چاپ=13}}</ref>
اصل تغییرناپذیری قضات از حدود قرن شانزدهم در فرانسه و بریتانیا مورد قبول و اجرای آن معمول بوده‌است و آن را به منظور پاسداری از حقوق حقه [[شاکی خصوصی|شاکیان]] و [[متضرر از جرم|متضرران]] و استقلال قضات و دفاع از عدالت ضروری شمرده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی و نهادهای سیاسی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5264308|صفحه=|نام۱=سیدابوالفضل|نام خانوادگی۱=قاضی شریعت پناهی|چاپ=13}}</ref>


== فلسفه و مبانی نظری اصل ==
== فلسفه و مبانی نظری ==
از جمله دلایلی که لزوم استقلال و مصونیت قضات را تأیید می‌کند این است که در درجه اول [[دولت]] نیز مانند ضعیف‌ترین و بی پناه ترین افراد کشور هنگام نقض [[تعهد]] یا تخلف از قوانین در دادگاه‌ها طرف [[دعوی|دعوا]] قرار گیرد. دوم اینکه در دعاوی که یکی از طرفین آن افراد ذی نفوذ و صاحب منصب است، دولت نتواند قاضی را مورد تهدید قرار دهد و موجبات عدول قاضی از موازین قانونی را فراهم نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4453400|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref>
از جمله دلایلی که لزوم استقلال و مصونیت قضات را تأیید می‌کند این است که در درجه اول [[دولت]] نیز مانند ضعیف‌ترین و بی پناه ترین افراد کشور هنگام نقض [[تعهد]] یا تخلف از قوانین در دادگاه‌ها طرف [[دعوی|دعوا]] قرار گیرد. دوم اینکه در دعاوی که یکی از طرفین آن افراد ذی نفوذ و صاحب منصب است، دولت نتواند قاضی را مورد تهدید قرار دهد و موجبات عدول قاضی از موازین قانونی را فراهم نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4453400|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات تفسیری دکترین ==
اصل [[استقلال مراجع قضایی|استقلال قضات]] یکی از تضمین‌های برابری در اجرای قانون است، قاضی مأمور هیچ مرجعی نیست بلکه مأمور قانون و وجدان خویش است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حکومت قانون و جامعه مدنی (طرح تقویت ظرفیت‌های آموزش و پژوهش حقوق بشر (مرحله 2)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2977404|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref> به لحاظ حقوقی نیز استقلال دادرسان باید از یک سو، از راه غیرقابل عزل و انتقال بودنشان تضمین شود و از سوی دیگر باید نظارت بر ترفیع آنان به یک نهاد متشکل از قضات مستقل از دولت سپرده شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اساسی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4718876|صفحه=|نام۱=بیژن|نام خانوادگی۱=عباسی|چاپ=2}}</ref>
اصل [[استقلال مراجع قضایی|استقلال قضات]] یکی از تضمین‌های برابری در اجرای قانون است، قاضی مأمور هیچ مرجعی نیست بلکه مأمور قانون و وجدان خویش است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حکومت قانون و جامعه مدنی (طرح تقویت ظرفیت‌های آموزش و پژوهش حقوق بشر (مرحله 2)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2977404|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref> به لحاظ حقوقی نیز استقلال دادرسان باید از یک سو، از راه غیرقابل عزل و انتقال بودنشان تضمین شود و از سوی دیگر باید نظارت بر ترفیع آنان به یک نهاد متشکل از قضات مستقل از دولت سپرده شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اساسی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4718876|صفحه=|نام۱=بیژن|نام خانوادگی۱=عباسی|چاپ=2}}</ref>


== رویه‌های حکومتی ==
== رویه های حکومتی ==
[[نظر تفسیری]] شماره ۴۴۸ مورخ ۳۰ /۴ /۱۳۶۹ [[شورای نگهبان]]: استثناء مندرج در اصل ۱۶۴ قانون اساسی (مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل) صرفاً ناظر به جمله دوم اصل یعنی عبارت (یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد) می‌باشد و ارتباطی به جمله صدر اصل ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات شورای نگهبان 17 (تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی) به انضمام استفساریه‌ها و تذکرات 1388-1359|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4921752|صفحه=|نام۱=مرکز تحقیقات شورای نگهبان|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>
[[نظر تفسیری]] شماره ۴۴۸ مورخ ۳۰ /۴ /۱۳۶۹ [[شورای نگهبان]]: استثناء مندرج در [[اصل ۱۶۴ قانون اساسی]] (مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل) صرفاً ناظر به جمله دوم اصل یعنی عبارت (یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد) می‌باشد و ارتباطی به جمله صدر اصل ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات شورای نگهبان 17 (تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی) به انضمام استفساریه‌ها و تذکرات 1388-1359|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4921752|صفحه=|نام۱=مرکز تحقیقات شورای نگهبان|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>
 
 
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# قاضی را نمی‌توان بدون محاکمه و ثبوت جرم یا تخلف از مقامش منفصل کرد.
# انفصال قاضی ممکن است به‌طور موقت یا دائم باشد.
# تغییر محل خدمت یا سمت قاضی بدون رضایت او امکان‌پذیر نیست.
# استثنای تغییر محل خدمت یا سمت به مصلحت جامعه و با تصمیم رئیس قوه قضائیه ممکن است.
# برای تغییر محل خدمت یا سمت، مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل لازم است.
# نقل و انتقالات دوره‌ای قضات باید بر اساس ضوابط کلی که قانون تعیین می‌کند، انجام شود.


== مقالات مرتبط ==
== مقالات مرتبط ==
* [[بررسی سیاست جنایی تقنینی ایران در خصوص جرایم و تخلفات انتظامی قضات]]
* [[بررسی سیاست جنایی تقنینی ایران در خصوص جرایم و تخلفات انتظامی قضات]]
* [[اصل راهبردی حاکمیت اراده در حقوق ایران و انگلیس]]
* [[اصل راهبردی حاکمیت اراده در حقوق ایران و انگلیس]]
خط ۳۷: خط ۴۴:
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{اصول قانون اساسی}}
{{اصول قانون اساسی}}
[[رده:اصول قانون اساسی]]
[[رده:اصول قانون اساسی]]
[[رده:قوه قضاییه]]
[[رده:قوه قضاییه]]
[[رده:مواد قرمز]]
[[رده:مواد قرمز]]
== رویه های قضایی ==
* [[نظریه شماره 1360/96/7 مورخ 1396/06/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 1178/95/7 مورخ 1395/05/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]

منوی ناوبری