نمایش مبدأ برای ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

'''ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)''': هر کس در دادگاه نزد [[مقام رسمی|مقامات رسمی]] [[شهادت دروغ]] بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده‌ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

تبصره - مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب [[حدود]] و [[قصاص]] و [[دیات]] برای شهادت دروغ ذکر گردیده است.
*{{زیتونی|[[ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|مشاهده ماده بعدی]]}}

== مواد مرتبط ==

* [[ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۵۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۸ قانون مسئولیت مدنی]]

== توضیح واژگان ==
«[[شهادت]]» آن است که از چیزی خبر داده شود و ممکن است به صورت کتبی یا شفاهی انجام شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516568|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

کلمه «دادگاه»، [[اطلاق|مطلق]] است و شامل [[دادگاه عمومی]]، [[دادگاه انقلاب|انقلاب]]، [[دادگاه نظامی|نظامی]]، [[دادگاه ویژه روحانیت|ویژه روحانیت]] و ...میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516600|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

== فلسفه و مبانی نظری ماده ==
فلسفه جرم انگارى شهادت كذب، حمايت كيفرى از عدالت قضايى و جلوگيرى از به انحراف كشاندن آن است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=علی خالقی: توسعه دامنه عنوان مجرمانه شهادت کذب بر اساس رای وحدت رویه جدید|نشانی=https://hoghoogh24.ir/2023/09/20/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%DA%A9%D8%B0%D8%A8-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87/|وبگاه=حقوق 24|تاریخ=2023-09-20|بازبینی=2023-09-20|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=حقوق 24}}</ref>

== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
[[عنصر مادی]] این جرم، ادای شهادت دروغ است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516568|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> 

[[عنصر معنوی]] این جرم، [[سوء نیت عام]] است و «[[قصد اضرار به غیر]] یا قصد اثبات امری غیر واقعی» به عنوان [[سو نیت خاص|سوء نیت خاص]] شرط نیست هرچند شاید ظاهر امر، خلاف این باشد و قصد اثبات یک امر غیر واقعی به عنوان سوء نیت خاص در نظر گرفته شود زیرا کسی که شهادت دروغ میدهد هدفی جز این ندارد اما حالت های دیگری نیز قابل تصور است که مرتکب با هدف های دیگری مثل گرفتن پول، مبادرت به این امر کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516584|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

هم چنین شهادت موضوع این ماده، شهادتی است که در دادگاه به عمل می آید و شهادت خارج از دادگاه، با توجه به [[نسخ]] قانون مجازات عمومی، ممکن نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516680|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

اداء شهادت در [[مراجع قضایی|مرجع قضایی]] طبق [[ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده 236 قانون آیین دادرسی مدنی]] و [[ماده 153 قانون آیین دادرسی کیفری]] همراه با [[سوگند]] انجام میشود.حال شاهد در صورت شهادت دروغ، مرتکب سوگند دروغ نیز شده است، اما در این حالت مجازات [[ماده ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|ماده 649]] و 650 به صورت جداگانه اعمال نمیشود و ماده 649 منصرف از شهادت دروغی است که همراه با سوگند است، پس در مورد چنین اشخاصی فقط مجازات ماده 650 اعمال میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516632|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

== نکات توضیحی ==
این جرم همچون [[سوگند دروغ|قسم دروغ]]، [[جرم مطلق|جرمی مطلق]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=رویه قضایی دادگاه های تجدیدنظر استان در امور کیفری (سرقت، خیانت و امانت، صدور چک بلا محل)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2700456|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=1}}</ref>در مورد [[کتمان شهادت]] در قوانین کیفری، مجازاتی در نظر گرفته نشده است و ظاهرا عمل مذکور، جرم نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=رویه قضایی دادگاه های تجدیدنظر استان در امور کیفری (سرقت، خیانت و امانت، صدور چک بلا محل)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2700536|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=1}}</ref> مواد [[ماده 76 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|76]]، [[ماده ۷۷ قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|77]] و [[ماده ۷۸ قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|78]] قانون مجازات اسلامی، مورد نظر ماده 650 نیست چون در این موارد شهادت دروغ صورت نمیگیرد و شرایط شهادت کامل نیست، با این وجود شهادتی که طبق آن قصاص، [[اعدام]] یا [[قطع عضو]] صورت میگیرد اگر احراز شود که عمدی بوده است، شاهد، قصاص میشود و اگر غیرعمدی باشد باید [[دیه]] بپردازد و ظاهرا حسب مورد علاوه بر اجرای [[حد]] و قصاص و دیه، باید مجازات ماده 650 نیز اعمال شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در قواعد فقه مدنی و جزایی (جلد اول) (ترجمه و شرح العناوین)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1518248|صفحه=|نام۱=میرفتاح|نام خانوادگی۱=حسینی مراغی|نام۲=عباس (ترجمه|نام خانوادگی۲=زراعت|نام۳=عباس (ترجمه|نام خانوادگی۳=زراعت|چاپ=3}}</ref>

== مستندات فقهی ==
در مورد شهادت زور و کذب، روایاتی وجود دارد از جمله روایت امام صادق که سخن شاهد زور هنوز نزد حاکم به پایان نرسیده است که جایگاه خود را در جهنم پر از آتش میکند، یا در روایت دیگر میفرمایند اگر چیزی که شاهد به دروغ بر آن شهادت داده است موجود باشد باید به صاحبش برگردانده شود و اگر [[تلف]] شده باشد به همان مقدار ضامن است.

همچنین در روایتی دیگر آمده است که دو نفر نزد امام علی (ع) شهادت داده اند که شخصی [[سرقت|دزدی]] کرده است و دست آن شخص [[قطع دست|قطع]] شد، سپس علیه مرد دیگری شهادت دادند و گفتند اشتباه کردیم، امام علی (ع) فرمودند شهادت آنان در مورد شخص دوم پذیرفته نمیشود و دو شاهد باید دیه قطع دست را بپردازند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در قواعد فقه مدنی و جزایی (جلد اول) (ترجمه و شرح العناوین)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1518200|صفحه=|نام۱=میرفتاح|نام خانوادگی۱=حسینی مراغی|نام۲=عباس (ترجمه|نام خانوادگی۲=زراعت|نام۳=عباس (ترجمه|نام خانوادگی۳=زراعت|چاپ=3}}</ref>

== رویه های قضایی ==

* نظریه 7/8780 - 72/12/17 [[تعقیب]] متهم به شهادت کذب، منوط به صدور رای از طرف دادگاه میباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=رویه قضایی دادگاه های تجدیدنظر استان در امور کیفری (سرقت، خیانت و امانت، صدور چک بلا محل)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2700552|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=1}}</ref>
* [[نظریه شماره 7/1400/423 مورخ 1400/04/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مجازات شهادت کذب نزد مقامات رسمی در دادسرا یا شورای حل اختلاف]]
* [[نظریه شماره 7/99/1189 مورخ 1399/09/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شهادت دروغ در دادسرا و مطلق بودن این جرم]]

* [[رای وحدت رویه شماره 835 مورخ 1402/6/28 هیات عمومی دیوان عالی کشور]]
* [[رای دادگاه درباره امضاء استشهادیه کذب (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۲۳۱)]]
* [[رای دادگاه درباره الزامات مشاور املاک در معاملات (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۱۹۳)]]

== مواد مرتبط ==
در برخی قوانین خاص، شهادت دروغ به صورت جداگانه مورد قانونگذاری قرار گرفته است و از آن جمله است:

* [[ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب 1309]]
* مواد [[ماده 23 قانون اعسار مصوب 1313|23]] و [[ماده 30 قانون اعسار مصوب 1313|30 قانون اعسار مصوب 1313]]. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1516648|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref>

== مقالات مرتبط ==
[[جرم‌انگاری کتمان شهادت و چالش‌های آن در حقوق ایران]]

[[شهادت کذب در نظام‌های کیفری ایران، انگلستان و وِیلز]]

== منابع ==
{{پانویس}}
{{مواد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)}}
[[رده:قسم و شهادت دروغ و افشای سرّ]]
[[رده:شهادت دروغ]]
[[رده:مواد قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)]]
[[رده:قسم و شهادت دروغ و افشای سر]]