ماده 5 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

ماده 5 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386: چگونگی ذکر نام مخترع در گواهینامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زیر است‌:

‎‎‎الف - حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد.

‎‎‎ب - اگر افرادی به صورت مشترک اختراعی کرده باشند، حقوق ناشی از اختراع مشترکاً به آنان تعلق می‌گیرد.

‎‎‎ج - هرگاه دو یا چند نفر، مستقل از دیگری اختراع واحدی کرده باشند شخصی که اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسلیم کرده و یا در صورت ادعای حق تقدم هر کدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم کرده‌اند، مشروط بر این‌که اظهارنامه مذکور مسترد یا رد نگردیده یا مسکوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت‌.

‎‎‎د - حقوق ناشی از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل می‌شود.

‎‎‎هـ - درصورتی که اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی آن متعلق به کارفرما خواهد بود، مگر آن که خلاف آن در قرارداد شرط شده باشد.

‎‎‎و - نام مخترع در گواهینامه اختراع قید می‌شود مگر این که کتباً از اداره مالکیت صنعتی درخواست کند که نامش ذکر نشود. هرگونه اظهار یا تعهد مخترع مبنی بر این که نام شخص دیگری به عنوان مخترع قید گردد، فاقد اثر قانونی است‌.

مواد مرتبط

• ماده 62 کنوانسیون اروپایی حق اختراع

مطالعات تطبیقی

در قوانین کشورها، در فرضی که دو یا چند شخص، مستقل از یکدیگر، اختراع واحدی کرده باشند، در مورد اینکه کدام یک از آنها حق ثبت اختراع را دارند، رویه واحدی وجود ندارد. در آلمان، ژاپن و اتحادیه اروپا، حق ثبت اختراع را شخصی خواهد داشت که زودتر از دیگران اظهارنامه اختراع خود را به ثبت رسانده باشد. در آمریکا، شخصی که قبل از دیگران اختراع را انجام داده باشد، مخترع محسوب می شود، ولو اینکه قبل از انجام اختراع او، اظهارنامه ثبت اختراع را به اداره مالکیت صنعتی تسلیم کرده باشند.

به حق ذکر نام مخترع که بند «و» این ماده در صدد بیان آن است، در کنوانسیون اروپایی حق اختراع و قانون حق اختراع انگلستان (1977) بخش 13 نیز تصریح شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

کسی که مطابق این قانون، زودتر از سایرین تقاضای ثبت اختراعی را به نام خود کند، مخترع شناخته می شود، مگر اینکه خلاف ادعای او ثابت شود.

بند «ب» این ماده اشاره به اختراع اشتراکی دارد. اختراع اشتراکی اختراعی است که دو یا چند نفر، مشترکا آن را اختراع کرده باشند. در اختراعات اشتراکی، افراد باید اظهارنامه را مشترکا تنظیم و تسلیم اداره ثبت کنند. در نتیجه با توجه به این ماده، مخترع می تواند بیش از یک نفر باشد.

نکات توضیحی

بند «هـ» این ماده، اشاره به اختراعات ناشی از قرارداد یا استخدام دارد. به این معنا که اختراع ممکن است در اثر فعالیت شخصی به وجود آید که با دیگری قراردادی منعقد کرده و به موجب آن قرارداد، به خلق اثر و ابداع برای شخص دیگری متعهد شده است. در اختراعات ناشی از قرارداد یا استخدام، حقوق معنوی به شخص مخترع تعلق دارد ولی حقوق مادی متعلق به شخص کارفرما است، مگر آنکه توافقی خلاف آن صورت گرفته باشد.

مصادیق و نمونه ها

اگر یک تیم تحقیق و پژوهش، در آزمایشگاهی، اختراعی انجام دهند، این تیم حق ثبت اختراع اشتراکی خود را خواهند داشت و حقوق ناشی از چنین اختراعی، به همه محققین به صورت اشتراکی تعلق خواهد گرفت.