ماده ۲۶۸ قانون مدنی

انجام فعلی در صورتی که مباشرت شخص متعهد شرط شده باشد به وسیله‌ی دیگری ممکن نیست مگر با رضایت متعهدله.

توضیح واژگان

به شخصی که از تعهد متعهد، نفع ببرد؛ متعهدٌله گویند.

پیشینه

درمواردی که ایفای تعهد توسط مدیون، فوایدی را برای طلبکار دربرداشته باشد؛ شخص ثالث نمی تواند موضوع تعهد را، انجام دهد.

نظیر مفاد این ماده، در ماده 1237 قانون مدنی فرانسه قابل رؤیت است.

به موجب ماده 208 قانون مدنی مصر، حتی در مواردی که عقد یا طبیعت تعهد، مقتضی اجرای آن توسط متعهد باشد؛ شخص ثالث می تواند موضوع تعهد مزبور را انجام دهد.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

درمواردی که ایفای تعهد توسط مدیون، فوایدی را برای طلبکار دربرداشته باشد؛ شخص ثالث نمی تواند موضوع تعهد را، انجام دهد.

در تعهداتی که مباشرت متعهد شرط گردیده؛ و وی از عمل به عهد خویش خودداری می نماید؛ دراینصورت متعهدٌله، چاره ای جز فسخ معامله ندارد.

در مواردی که اجرای تعهد، قائم به شخص متعهد بوده؛ و الزام وی ممکن نباشد؛ دیگر نمی توان اجرای مستقیم تعهد مزبور را، میسر دانست.

به غیر از مواردی که اجرای تعهد، باید با مباشرت متعهد باشد؛ ثالث می تواند به قائم مقامی وی، به ایفای عهد او بپردازد.

شخص ثالث، می تواند به ایفای تعهداتی بپردازد که در آن، مباشرت متعهد شرط نگردیده؛ و برخی از ویژگی های خاص وی نیز، مدنظر طرفین نبوده است.

شخص ثالث، می تواند به ایفای دیونی بپردازد که قائم به شخص نیستند. حتی اگر موضوع تعهدات مزبور، اتیان فعل یا عمل باشد.

سوابق فقهی

شخص ثالث، می تواند به ایفای دیونی بپردازد که قائم به شخص نیستند.

مصادیق و نمونه ها

• شخص ثالث می تواند به نمایندگی از مستأجر، مال الاجاره را بپردازد؛ و یا از طرف انباردار شرکت، کالاهای فروخته شده را، به مشتری تحویل نماید.

• حمل بار، احداث پل معمولی و یا شخم زدن زمین، توسط اشخاصی غیر از متعهد امکانپذیر است.

• اگر در قراردادی که بین زید و عمرو منعقد گردیده؛ شرط گردد منزل عمرو، به مباشرت زید ساخته شود؛ و متعهد از اجرای تعهد خویش خودداری نموده؛ و به جای او، بکر اقدام به احداث بنا نماید؛ دراینصورت نمی توان مدعی شد که زید، به عهد خویش وفا نموده؛ و تعهد وی ساقط گردیده؛ و مستحق اجرت است؛ مگراینکه عمرو، نسبت به این امر رضایت داده باشد.