ماده ۲۶۸ قانون مدنی

ماده ۲۶۸ قانون مدنی: انجام فعلی در صورتی که مباشرت شخص متعهد شرط شده باشد به وسیلهٔ دیگری ممکن نیست مگر با رضایت متعهدله.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۶۷ قانون مدنی

توضیح واژگان

به شخصی که از تعهد متعهد، نفع ببرد؛ «متعهدٌله» گویند.

مطالعات تطبیقی

• نظیر مفاد ماده ۲۶۸ قانون مدنی، در ماده ۱۲۳۷ قانون مدنی فرانسه قابل رؤیت است.

• به موجب ماده ۲۰۸ قانون مدنی مصر، حتی در مواردی که عقد یا طبیعت تعهد، مقتضی اجرای آن توسط متعهد باشد، شخص ثالث می‌تواند موضوع تعهد مزبور را انجام دهد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۶۸ قانون مدنی

در مواردی که اجرای تعهد، قائم به شخص متعهد بوده و الزام وی ممکن نباشد؛ دیگر نمی‌توان اجرای مستقیم تعهد مزبور را میسر دانست، در تعهداتی که مباشرت متعهد شرط گردیده؛ و وی از عمل به عهد خویش خودداری می‌نماید؛ در این صورت متعهدٌله، چاره ای جز فسخ معامله ندارد.

به غیر از مواردی که اجرای تعهد، باید با مباشرت متعهد باشد؛ ثالث می‌تواند به قائم مقامی وی، به ایفای عهد او بپردازد، در واقع شخص ثالث می‌تواند به ایفای تعهداتی بپردازد که در آن، مباشرت متعهد شرط نگردیده و برخی از ویژگی‌های خاص وی نیز، مدنظر طرفین نبوده‌ است، حتی اگر موضوع تعهدات مزبور، اتیان فعل یا عمل باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۶۸ قانون مدنی

1. اصل بر این است که اگر انجام فعلی تعهد شده است و مباشرت شخص متعهد شرط شده، هیچ فرد دیگری نمی‌تواند آن را انجام دهد.
2. رضایت متعهدله می‌تواند موجب شود که شخص دیگری به جای متعهد، تعهد را انجام دهد.
3. شرط مباشرت متعهد به معنی اولویت و اهمیت آن در انجام تعهد است.
4. در صورت غیبت یا ناتوانی متعهد، باید رضایت متعهدله برای انجام تعهد توسط دیگری جلب شود.
5. ماده ۲۶۸ قانون مدنی به ایجاد الزام برای رعایت شروط قراردادی تاکید می‌کند.
6. حق متعهدله در تصمیم‌گیری در مورد نحوه انجام تعهد، مشخص و تضمین شده است.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/99/1163 مورخ 1399/10/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره انجام تعهدات در فرض فوت متعهد در قرارداد پیش فروش ساختمان

مصادیق و نمونه ها

• شخص ثالث می‌تواند به نمایندگی از مستأجر، مال الاجاره را بپردازد؛ یا از طرف انباردار شرکت، کالاهای فروخته شده را به مشتری تحویل نماید.
• حمل بار، احداث پل معمولی یا شخم زدن زمین، توسط اشخاصی غیر از متعهد امکان پذیر است.
• اگر در قراردادی که بین زید و عمرو منعقد گردیده، شرط گردد منزل عمرو، به مباشرت زید ساخته شود؛ و متعهد از اجرای تعهد خویش خودداری نموده و به جای او، بکر اقدام به احداث بنا نماید؛ در این صورت نمی‌توان مدعی شد که زید، به عهد خویش وفا نموده؛ و تعهد وی ساقط گردیده و مستحق اجرت است؛ مگر اینکه عمرو نسبت به این امر رضایت داده باشد.
• در مواردی که ایفای تعهد توسط مدیون، فوایدی را برای طلبکار در بر داشته باشد؛ شخص ثالث نمی‌تواند موضوع تعهد را انجام دهد.

مقالات مرتبط

• ماهیت وفای به عهد و بررسی مصادیق آن در حقوق ایران
• قواعد حاکم بر ایفای تعهد به انجام کار یا تسلیم عمل
• کاهش اطاله دادرسی در پرتو مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا