مفهوم اصل دسترسی ارزان به دادگستری و جلوه‌های آن

مفهوم اصل دسترسی ارزان به دادگستری و جلوه‌های آن نام مقاله ای است از بهنام حبیبی درگاه که در شماره صد ونه دوره 84(بهار1399) مجله حقوقی دادگستری منتشر شده است.

چکیده

اصل دسترسی به دادگستری از مفاهیم نوین در حقوق دادرسی مدنی و بر پایۀ مبانی دموکراسی قضایی پا به عرصه گذارده است. لزوم دسترسی کیفی به دادگستری موجب می‌شود تا با تکیه بر علنی‌بودن رسیدگی، تخصصی‌شدن سیستم قضایی و توسعۀ الگوهای گونه‌گون حل اختلاف، به کارایی نظام قضایی دست یازیده شود و لزوم دسترسی کمی به دادگستری نیز سبب می‌شود بر ابتنای آمایش قضایی و رعایت اصل تناسب، به دادگستری استاندارد نزدیک گردد. اصل دسترسی به دادگستری دارای سه شاخص بنیادین است. اصل دسترسی آسان که مشتمل بر دسترسی به قواعد دادرسی و دسترسی عینی به سیستم قضایی است. اصل دسترسی سریع که متکی بر اقتصاد دیجیتال و فنآوری اطلاعات و ارتباطات است و به عدالت الکترونیکی سوق داده می‌شود. اصل دسترسی ارزان نیز به‌دنبال تعادل در هزینه‌های تمام شده دعاوی در نگرش کلان است. سه معیار و زیر‌شاخص در این اصل وجود دارد که عبارت از سیستم معاضدت قضایی اعم از دولتی و خصوصی، نهاد وکالت اجباری و سیستم بیمه دادخواهی است. در نوشتار کنونی با تمسک به اقتصاد دادرسی و در نگرش‌های تطبیقی، ضمن بازشناسی مفهوم اصل دسترسی ارزان از دو منظر حقوقی و اقتصادی در حین مباحث علمی، به تبیین سه زیرشاخص پیش‌گفته پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• اصل دسترسی به دادگستری
• دسترسی ارزان
• معاضدت قضایی
• وکالت اجباری
• بیمه دادخواهی

مواد مرتبط

• اصل 156 قانون اساسی
• اصل 174 قانون اساسی
• اصل 159 قانون اساسی