ماده ۴۱۷ قانون مدنی

اصلاحی 14/8/1370

غبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.

توضیح واژگان

غبن: غبن در لغت، یعنی خدعه، نیرنگ و نقض عقد.

پیشینه

قبل از اصلاح این ماده از قانون مدنی، غبن به میزان خمس بهای معامله و بیشتر از آن را، فاحش دانسته بود؛ مگراینکه از نظر عرف، غبن در مقادیر پایین تر از خمس قیمت معامله، قابل تسامح نباشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ملاک تشخیص فاحش بودن غبن، عرف است. لذا اغلب مردم، در بیشتر معاملات، نباید چنین غبنی را، قابل مسامحه و چشم پوشی بدانند. و درواقع تحمیل غرور و فریب را به مدون تأیید نمایند. و جهت تشخیص فاحش بودن غبن، نظر عرف و اهل خبره ملاک است.

اصل لزوم قراردادها، دلالت بر این دارد که در موارد اختلاف طرفین، نسبت به قابل مسامحه بودن غبن، مدعی فاحش بودن، باید ادعای خود را اثبات نماید.

سوابق فقهی

جهت فاحش محسوب شدن غبن، باید اختلاف بین بهای مورد معامله و ارزش واقعی آن، قابل گذشت نباشد؛ و تشخیص این میزان با عرف بوده؛ و در معاملات گوناگون، متفاوت است.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 138 مورخه 22/3/1372 شعبه 23 دیوان عالی کشور، نظر کارشناس یا کارشناسان منتخب دادگاه، می تواند در تشخیص فاحش بودن یا نبودن غبن، مؤثر باشد.