ماده ۳۱۵ قانون مدنی

غاصب مسئول هر نقص و عیبی است که در زمان تصرف او به مال مغصوب وارده شده باشد هر چند مستند به فعل او نباشد.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

ید، به ید امانی و ضمانی قابل تقسیم است.(424110)

ید ضمانی، به ید عدوانی و غیرعدوانی تقسیم می گردد.(424110)

اگر در زمان تصرف غاصب، عیبی در مال عارض گردد؛ و پس از آنکه غاصب، مال مغصوب را به مالک آن رد نمود؛ عیب مزبور، باعث فساد بخشی از مال شود؛ غاصب ضامن بوده؛ و مکلف به پرداخت ارش می باشد. ارش، به زمان آینده هم تعلق می گیرد.(952490)

چه عیب و نقصی که در مال مغصوبه به وجود آمده؛ مربوط به دوران پیش از غصب، و چه مربوط به زمان پس از آن باشد؛ در هرصورت غاصب ضامن است. در رابطه با تلف مال مغصوب نیز، همین حکم جاری می گردد.(132086)

ضمان غاصب نسبت به معیوب شدن مال مغصوب، مسئولیت مطلق است نه محض. زیرا در فرض مسئولیت محض غاصب، وجود قوه قاهره، رابطه عیب و فعل مرتکب را با زیان وارد شده، قطع نموده؛ و ضمان غاصب را منتفی می سازد. اما در مسئولیت مطلق، هیچ عاملی از جمله قوه قاهره، نمی تواند غاصب را، از جبران خسارت ناشی از تلف یا عیب مال، معاف نماید.(556390)

مستندات فقهی

بنا بر نظر مشهور فقها، غاصب، مسئول هر نقص و عیبی است که در زمان تصرف او، به مال مغصوب وارده شده باشد؛ هر چند مستند به فعل او نباشد.(220433)

مصادیق و نمونه ها

اگر حیوان، در دوران غصب مبتلا به بیماری مسری گردیده؛ و پس از رد مال به مالک آن، موجب سرایت بیماری به سایر چهارپایان گردد؛ دراینصورت غاصب ضامن است.(683568)

اگر شخصی، چهارپایی را غصب نموده؛ و آن حیوان چاق گردیده؛ و سپس لاغر شود؛ دراینصورت غاصب، ضامن ارش این نقص است. زیرا زیادتی که در مال حاصل می گردد؛ متعلق به صاحب آن بوده؛ و هر نقصی که در آن پدید آید؛ جبران آن بر عهده غاصب است.(198051)