ماده ۴۲۳ قانون مدنی

خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت می‌شود که عیب، مخفی و موجود در حین عقد باشد.

توضیح واژگان

ارش: ارش در لغت یعنی نزاع یا دیه جراحت. و در اصطلاح، مالی را، که در ازای نقصی که به مال یا جان انسان وارد گردیده؛ پرداخت می شود؛ و در شرع دارای مقدار مشخصی نبوده؛ و با توجه به ضمان و تناسب بین فرد صحیح و معیوب، محاسبه می گردد؛ ارش گویند.(303994) و ارش، یعنی عوض معامله، با رعایت نسبت بین کالای سالم و معیب.(729674) و به تفاوت بهای بین کالای صحیح و معیوب، ارش گویند.(1195226)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مقصود قانونگذار از مخفی بودن عیب، جهل خریدار به وجود آن است؛ و باتوجه به اینکه نتوانسته در این ماده، منظور خود را به صورت رسا بیان نماید؛ با توضیحات مذکور در ماده بعد، این نقیصه را جبران نموده است.(132418)

هرچند ممکن است عیب موضوع معامله، مدت ها پس از انعقاد عقد ظاهر گردد؛ اما قانونگذار، فقط درصورت وجود عیب مزبور به هنگام عقد، قائل به پیش بینی خیار فسخ برای متضرر گردیده است.(730347)

تسلیم مبیع تؤام با عیوب مخفی، مخالف با هدف خریدار از انعقاد بیع است. پس تسلیم کالای معیوب به مشتری را، نمی توان مطابق با قرارداد دانست.(1054776)

سوابق فقهی

اگر طرفین، شرط نمایند که حتی درصورت ظاهر بودن عیب، متضرر از کالای معیوب می تواند عقد را فسخ نماید؛ دراینصورت باید قائل به بطلان عقد و شرط گردید.(992938)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 3338 مورخه 31/1/1381 اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر مشتری، با آگاهی از طرح تعویض، مبادرت به خرید ملک نموده باشد؛ دراینصورت از حق فسخ قرارداد برخوردار نخواهد بود.(66537)