نظریه شماره 7/99/52 مورخ 1399/02/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم احراز انگیزه و سوء نیست

شماره نظریه	۷/۹۹/۵۲
شماره پرونده	۹۹-۱۷۶-۵۲ک
تاریخ نظریه	۱۳۹۹/۰۲/۱۴

استعلام: استعلام: بند الف ماده ۷۴۳ قانون مجازات اسلامی تعزیرات مقرر داشته است چنان چه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن آن ها را تحریک ترغیب و ... ، ماده ۷۴۶ همان قانون نیز مقرر داشته: هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید ... . آیا عبارات به منظور و به قصد مذکور در مواد مارالذکر به انگیزه مرتکب اشاره دارد یا این که مبین سوء نیت خاص و لزوم احراز آن است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

انگیزه ارتکاب جرم امری درونی و نیروی محرکه ای است که فرد را به سوی ارتکاب جرم سوق می دهد و تأثیری در تحقق جرم ندارد؛ در حالی که سوء نیت (اعم از عام و خاص)، عنصر معنوی جرم است که یکی از ارکان تشکیل دهنده جرم است. احراز سوء نیت عام که همان قصد ارتکاب جرم است، جدا از احراز قصد ارتکاب جرم نیست؛ لکن مقنن احراز سوء نیت خاص را جدا از قصد ارتکاب جرم در مواردی مانند جرایم اشاره شده در استعلام لازم دانسته است؛ بنابراین آن چه در بند الف ماده ۷۴۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ با عبارت چنان چه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن و در ماده ۷۴۶ همین قانون با عبارت هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی آمده است، سوء نیت خاص و از ارکان اصلی تحقق جرایم مذکور است و تحقق بزه های یادشده در مواد مذکور، علاوه بر سوء نیت عام، منوط به احراز وجود سوء نیت خاص مرتکب است که تشخیص و احراز این امر هم به عهده قاضی رسیدگی کننده است